2024-03-29T04:50:50Z
https://jlw.razi.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=141
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1397
6
21
بررسی نظام خویشاوندی کُردی میانی و مقایسۀ آن با فارسی و انگلیسی
مهران
احمدی
محمدصدیق
زاهدی
در این نوشتار، اصطلاحات خویشاوندی گویش کُردی میانی که سورانی هم خوانده میشود، در چارچوب نظریات انسانشناسان جهانیگرا - که معتقد به وجود نظام جهانی یکپارچهای در زیر تنوّعات ظاهری موجود در نظامهای خویشاوندی هستند - بهصورت مقایسهای با فارسی و انگلیسی، مورد بررسی قرار میگیرد. انسانشناسان جهانیگرا، اساس همۀ روابط خویشاوندی، از سادهترین تا پیچیدهترین آنها را مبتنی بر خانوادۀ هستهای و گسترش آن را از طریق خویشاوندی که میان دو خانوادۀ هستهای ارتباط برقرار میکند، میدانند. در این دیدگاه، مجموعهای از معیارهای جهانی برای دستهبندی خویشاوندان وجود دارد که بر اساس آنها، میتوان همۀ نظامهای خویشاوندی را توصیف و بررسی نمود. هر زبانی با توجّه به ویژگیهای فرهنگی خاصّ خود، تعدادی از آنها را بهکار میبرد. نتیجۀ این پژوهش، مشخّص کرد که در کردی میانی، از پنج ملاک سببی - نسبی، جنسیت، نسل، سوی خویشاوندی و سنّ نِسبی؛ در فارسی از چهار ملاک سببی - نسبی، جنسیت، نسل، سوی خویشاوندی و در انگلیسی هم از سه ملاک سببی - نسبی، جنسیت و نسل برای دستهبندی خویشاوندان استفاده میکنند؛ افزون بر این، نظام خویشاوندی انگلیسی متعلّق به نظام اسکیمو است در حالی که نظام خویشاوندی کُردی و فارسی در دستۀ نظام سودانی قرار میگیرند.
اصطلاحات خویشاوندی
زبان کُردی
زبانشناسی
انسانشناسی
خانوادۀ هستهای
جهانیگرایی
2018
07
23
1
19
https://jlw.razi.ac.ir/article_852_2f4d8f4403098933b24ff04eb0b28834.pdf
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1397
6
21
فرایندهای واجی در گویش کردی سنقر کلیایی
سلمان
خنجری
محمد تقی
راشد محصل
پژوهش حاضر، به توصیف و تحلیل فرایندهای واجی حذف، تضعیف، قلب، کشش جبرانی، درج و تبدیل همخوان /R/ به همخوان /ɫ/ در گویش کردی رایج در شهرستان سنقر کلیایی، بر اساس «چارچوب واجشناسی زایشی» میپردازد. بدین منظور، از ده گویشور بومی، مصاحبه بهعمل آمد؛ همچنین، از شمّ زبانی یکی از نگارندگان بهعنوان گویشور بومی و برخی منابع مکتوب در جمعآوری دادهها استفاده شده است. آوانویسی دادهها بر مبنای الفبای آوانگار بینالملل (IPA) صورت گرفته است. نتیجة این پژوهش نشان داد که در برخی واژههای این گویش، همزمان چند فرایند واجی رخ داده است؛ قواعد حذف و تضعیف، پربسامدترین فرایندها و قلب نیز کمبسامدترین آنها در این گویش است؛ خوشههای آغازی متشکّل از دو همخوان در این گویش رایج است که نیمواکة /w/ یا /j/ بهعنوان همخوان دوّم در این واژهها بهکار میرود؛ و سرانجام، ساخت هجاییِ CVCCC نیز در گویش کردی سنقر کلیایی وجود دارد.
فرایندﻫﺎی واﺟﯽ
ﺣﺬف
ﺗﻀﻌﯿﻒ
ﻗﻠﺐ
2018
07
23
21
41
https://jlw.razi.ac.ir/article_855_b828fe6f3fdf264016c065e777d52443.pdf
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1397
6
21
رویکردی شناختی به بازنمایی رویداد حرکت در زبان هَورامی
سیدمهدی
سجادی
محمد
راسخ مهند
غلامحسین
کریمی دوستان
علی
افخمی
حرکت، یکی از بنیادیترین تجارب بشر است؛ بنابراین، به نظر میرسد این رویداد بهصورت مفهومی جهانی در همۀ زبانهای دنیا بازنمایی شود. بر اساس نظریۀ الگوهای واژگانیشدگی تالمی (١٩٨٥ و ٢٠٠٠)، زبانها به لحاظ بازنمایی رویداد حرکت به دو رده تقسیم میشوند: فعلبنیاد و تابعبنیاد. در زبانهای فعلبنیاد، جزء هستهای رویداد حرکت، یعنی مسیر در فعل و شیوۀ حرکت در تابع بازنمایی میشوند؛ امّا در زبانهای تابعبنیاد، عکس این اتّفاق میافتد. هدف پژوهش حاضر، بررسی جایگاه زبان هَورامی در ردهشناسی دوگانۀ تالمی است. بدین منظور، ١٤٠ فعل حرکتی (ساده و غیر ساده) هورامی از طریق مصاحبه با ٢٠ گویشور بومی بالای ٣٠ سال گردآوری و تحلیل شدهاند. تحلیل دادهها نشان میدهد که زبان هورامی، ردهشناسی دوگانۀ تالمی را به چالش میکشد؛ زیرا عناصر معنایی مسیر و شیوه، تقریباً به یک اندازه در ریشۀ فعل واژگانی میشوند؛ به عبارت دیگر، هورامی هم ویژگی زبانهای فعلبنیاد و هم تابعبنیاد را دارد؛ لذا نمیتوان آن را بهطور قطع در یکی از دو ردۀ پیشنهادی تالمی قرار داد. بهتر است رفتار آن را در بازنمایی رویداد حرکت با توجّه به پیوستار برجستگی شیوه (اسلوبین، 2004) و پیوستار برجستگی مسیر (ایبارتس - آنتونانو، 2004) ارزیابی کرد. به این ترتیب، هورامی در بخشهای میانی این دو پیوستار قرار میگیرد، به علاوه، از آنجا که الگوی (حرکت + مسیر + شیوه) سوّمین الگوی واژگانیشدگی پربسامد در هورامی است، این زبان، دارای ویژگی زبانهای دو قطبی (اسلوبین، 2004) نیز است.
رویداد حرکت
هَورامی
الگوهای واژگانیشدگی
پیوستار برجستگی شیوه
پیوستار برجستگی مسیر
زبان دوقطبی
2018
07
23
43
58
https://jlw.razi.ac.ir/article_853_1d73dba514794ce6b52c20550a9d013c.pdf
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1397
6
21
ارزیابی میزان تطابق استعارههای مفهومی کلامی و غیر کلامی حوزههای غم و شادی در اشعار دورۀ ابتدایی از منظر زبانشناسی شناختی
آزاده
شریفی مقدم
الهه
ارجمندی
از منظر شناختی، استعاره روشی در درک معناست که حوزهای ذهنی بر اساس حوزهای دیگر که اغلب عینیتر و سادهتر است، مفهومسازی و درک میشود. این فرایند، استعارههای کلامی و غیر کلامی را شامل میشود. پژوهش حاضر به بررسی میزان کاربرد استعارههای غم و شادی و نیز مطابقت استعارهها در سطح کلام و تصویر در اشعار دورۀ اوّل ابتدایی میپردازد. دادههای مطالعه از مجموع 26 شعر به همراه تصاویر آنها از کتابهای بخوانیم پایههای اوّل تا سوّم ابتدایی استخراج و مورد مطالعه قرار گرفت. مقایسۀ دادههای متعلّق به دو حوزۀ احساس، نشان داد که در پیکرۀ یادشده، مفاهیم مرتبط با حوزۀ شادی به طرز قابل ملاحظهای بیشتر از حوزۀ غم بوده، بهعلاوه از لحاظ مطابقت سطح کلام و تصویر، از میان این مجموعه، تعداد 8 شعر از تطابق کامل، 17 شعر از تطابق نسبی و یک شعر از تطابق بسیارکم برخوردار بود. نتایج پژوهش بیانگر یک نقطۀ قوّت و یک نقطۀ ضعف در کتابهای درسی است؛ کاربرد قابل توجّه استعارههای شادی در مقابل غم، نکتۀ مثبت مطالب یادشده بوده و از دیگرسو، بهدلیل عدم مطابقت کامل میان استعارههای کلامی و غیر کلامی، به دقّت و توجّه بیشتر در بهبود تصاویر نیاز است؛ لذا میتواند برای تصویرگران حوزۀ شعر کودک مفید باشد.
زبانشناسی شناختی
استعارۀ مفهومی کلامی و غیر کلامی
قلمروی مبدأ و مقصد
حوزة معنایی شادی و غم
ادبیات کودک
2018
07
23
59
75
https://jlw.razi.ac.ir/article_850_6bf700e603359e9f07da63cba9e563d1.pdf
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1397
6
21
بررسی تغییرات معنایی واژۀ «دولت» در زبان فارسی بر اساس نظریۀ پیشنمونه
بیستون
عباسی
بلقیس
روشن
نرجس بانو
صبوری
مهدی
سبزواری
در این پژوهش، به تغییرات معنایی واژۀ «دولت» در تاریخ متون نثر فارسی، از سدۀ چهارم تا امروز، پرداخته شد. معانی مختلف این واژه، در 80 اثر منثور فارسی، به تفکیک سدۀ نگارش آثار، جستجو و استخراج شد. اگرچه معنای کلّی واژۀ «دولت» در ظاهر تغییر چندانی نکرده است، امّا این واژه، در متون فارسی بررسیشده به 21 معنای مختلف بهکار رفته است. تلاش شد، تغییر معانی واژۀ «دولت» در چارچوب نظریۀ پیشنمونه با رویکرد گیرارتز (1997) تبیین شود. نظریۀ پیشنمونه، تغییرات معنایی این واژه را در قالب سه فرضیه از فرضیات چهارگانۀ راجع به مشخّصههای پیشنمونگی، بهخوبی توضیح داد. در تأیید فرضیۀ (2)، مشخّص شد که مفاهیم خاصّی محور تغییرات هستند و تغییرات معنایی، در حاشیۀ خوشهها و در ارتباط با این مفاهیم کانونی روی میدهند، برخی مفاهیم، حاشیهای هستند و در مقایسه با معانی کانونی ناپایدارترند و برخی مفاهیم، همزمان در بیشاز یک خوشۀ مفهومی ریشه دارند. شواهدی به دست آمد که نشان میدهند، نوسان در مرزهای واژه میتواند باعث دو وقوع مستقل یک مفهوم در دو مقطع زمانی مختلف، یا پدیدۀ تعدّد مبادی معنایی شود. که این امر، مؤیّد فرضیۀ (3) است و در نهایت، اهمّیت اطّلاعات جهان خارج در تغییر مفهومی واژه نشان داده شد که فرضیۀ (4) گیرارتز را تأیید میکند.
معناشناسی درزمانی
تغییر معنایی
پیشنمونه
مقوله
دولت
فارسی
2018
07
23
77
97
https://jlw.razi.ac.ir/article_851_2b2c20f1b0a40e2fc656ab946714cb6a.pdf
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1397
6
21
معنیشناسی جملات امری در فارسی
حسین
مغانی
پژوهش حاضر، به تحلیل جملات امری از دیدگاه معنیشناسی صوری میپردازد. این جملات، افزون بر معنای «دستوری»، بهعنوان یک نیروی منظوری پیشفرض، از طیف وسیعی از نیروهای منظوری دیگری نیز برخودارند. با توجّه به تعدّد معانی این ساخت در فارسی، در این مقاله کوشیده میشود بهگونهای نظاممند، به تبیین این نیروهای منظوری چندگانه پرداخته شود. بدینمنظور، با بهرهگیری از رویکرد «معنیشناسی جهانهای ممکن» کراتزر در زمینة تبیین عناصر وجهی و نیز با الگوگیری از قیاس معنیشناسی ساختهای امری بر پایة معنیشناسی عناصر وجهی، به وسیلة شواگر، در این پژوهش نشان داده میشود که ساخت امری در فارسی در لایة زیرین خود، تنها از نیروی منظوری واحد «دستور» برخوردار است و خوانشهای چندگانة این ساخت نظیر «قدغن»، «درخواست» و... ناشی از تأثیر عوامل موقعیّتی خاصّی است که جملة امری در آنها به کار میرود. در واقع، جملة امری، حاوی یک «عملگر وجهی« است که به فعل وجهی «باید» شبیه است. این عملگر، نوعی «الزام» را بهعنوان «نیروی وجه» نسبت به «زمینة مشترک» گوینده و مخاطب بهعنوان «پایة وجه» و محدودیتهایی از نوع «مبتنی بر اولویّت» بهعنوان «منبع ترتیب» بیان میکند. اتّخاذ چنین رویکردی، بدان معناست که تبیین خوانشهای مختلف ساختهای امری مستلزم پیوند معنیشناسی با کاربردشناسی است.
جملات امری
فعل وجهی
عملگر وجهی
وجهیت تکلیفی
وجهیت معرفتی
معنیشناسی جهانهای ممکن
2018
07
23
99
126
https://jlw.razi.ac.ir/article_854_93aebac1cd0659b26cb21a68b7c4ab77.pdf