2024-03-28T14:21:25Z
https://jlw.razi.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=195
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1395
3
15
بررسی فرایندهای تضعیف در گویش لری باغملک: واجشناسی خودواحد
عباسعلی
آهنگر
طاهره
عزتآبادیپور
مصطفی
سلیمانیان
ﻫﺪف نوشتار پیش رو توصیف و تحلیل برخی از فرایندهای واجی تضعیف شامل سایشیشدگی، همگونی، حذف و کشش جبرانی براساس اصول واجشناسی خودواحد، یعنی گسترش و قطع (مککارتی، 1988) در گویش لری باغملک است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی است. بهمنظور انجام پژوهش حاضر، ده مرد 60 تا 65 ساله و چهار زن 50 تا 55 سالة کمسواد و روستایی بهصورت تصادفی انتخاب شدند و دادههای زبانی با استفاده از ضبط گفتار آزاد، مصاحبه با آنها و منابع کتابخانهای موجود در ارتباط با گویش لری باغملک جمعآوری شد؛ سپس اطّلاعات جمعآوریشده با استفاده از الفبای آوانگار بینالمللی (آیپیاِی) آوانویسی و فرایندهای واجی موجود در آنها براساس تقسیمبندی کول (2007) استخراج و طبقهبندی شدند. سرانجام، تحلیل قواعد براساس اصول واجشناسی خودواحد شامل گسترش و قطع صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که فرایند گسترش در قالب فرایندهای سایشیشدگی و همگونی و فرایند قطع فقط در قالب حذف همخوان تحقّق مییابد. درنهایت، بررسی و تحلیل دادهها نشان داد واجشناسی غیر خطّی خودواحد، از کفایت توضیحی لازم برای تبیین و بازنمایی فرایندهای واجی سایشیشدگی، همگونی، حذف و کشش جبرانی در گویش لری باغملک برخوردار است.
واجشناسی خودواحد
تضعیف
گسترش
قطع
گویش لری باغملک
2017
01
20
1
23
https://jlw.razi.ac.ir/article_1191_3fc4443ec9c282faa3f6cb9acf8607ba.pdf
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1395
3
15
رفع التقاء واکه در بافت // در مرز اشتقاق واژههای زبان فارسی: نظریة بهینگی
زهرا
اسماعیلی متین
عالیه
کرد زعفرانلو کامبوزیا
ارسلان
گلفام
محمد
دبیرمقدم
هدف پژوهش حاضر بررسی فرایند درج همخوان میانجی و همچنین نوع همخوان درجشده در رفع التقاء واکه در مرز اشتقاق واژههای زبان فارسی در بافت /A-i/ براساس نظریة بهینگی است. در واژههای مشتق که آخرین هجای ستاک آنها به واکة /A/ ختم میشود هنگام افزودن پسوند /i/، التقاء واکه پیش میآید، ازآنجا که در زبان فارسی وجود آغازه در ساختار هجا ضروری است، این زبان با استفاده از فرایندهای مختلف به رفع التقاء واکه میپردازد. واژههای مورد بررسی در نوشتار پیش رو شامل 450 واژة مشتق و مشتق - مرکبِ زبان فارسی است که از فرهنگ مشیری (1388) استخراج شدهاند. نتایج پژوهش نشان میدهد که در زبان فارسی درج همخوان رایجترین راهکار برای رفع التقاء واکه است. در پژوهش حاضر، همخوانهای [j]، [?] و [v] بهعنوان همخوان میانجی در فرایند رفع التقاء واکه در بافت /A-i/ در مرز اشتقاق واژهها حضور دارند. حضور غلت [j] و انسداد چاکنایی [?] در رفع التقاء واکه، حاصل فرایند درج است و در برخی واژهها همخوان شناور هستند. سایشی لب و دندانی [v] بهعنوان همخوان میانجی در رفع التقاء واکه، تنها در وامواژههای عربی دیده میشود که حاصل فرایند درج و کوتاهشدگی در این واژهها است.
نظریة بهینگی
التقاء واکه
مرز اشتقاق
درج همخوان
همخوان شناور
2017
01
20
25
40
https://jlw.razi.ac.ir/article_1192_0561b753b5c4ce63ed35caec2daa0927.pdf
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1395
3
15
بررسی افعال مرکّب در گویش کلهری زبان کردی با تکیه بر آثار ادبی معاصر
طاهره
افشار
سروش
زارعی
پژوهش پیش رو افعال مرکّب را در گویش کلهری زبان کردی، با تکیه بر آثار ادبی معاصر بررسی کرده است. بررسیها نشان داد که با توجّه به محدودیت افعال ساده در بیان معانی مختلف، افعال مرکّب و پیشوندی، این خلأ را در زبان پر میکنند؛ یعنی افعال ساده با ترکیبشدن با عناصر موجود در زبان ازجمله اسم، صفت، قید، پیشوند و... ترکیبات واحدی را میسازند. این ترکیبات واحد که معانی فعلی دارند، بخش مهمّی از زبان را تشکیل میدهند. در پژوهش حاضر ساختواژی گویش کلهری بررسی میشود. دادههای پژوهش بهصورت توصیفی و کتابخانهای جمعآوری شده و برای این منظور از کتابهای شعر کردی و ضبط گفتار گویشوران بومی استفاده شده است؛ سپس دادههای جمعآوریشده با نظریات مهمّی که دربارة افعال مرکّب وجود دارد، مطابقت داده و تجزیهوتحلیل شدند. در کردی کلهری ترکیبات فعلی، گاهی درونمرکز و انباشتی و گاهی نیز خارج از خود ترکیب و بهصورت برونمرکز و اصطلاحی، قابل تشخیص هستند؛ همچنین بررسی دادهها بیانگر این است که برخلاف زبان فارسی معیار که در آن افعال مرکّب بهصورت هسته پایانی هستند، در کردی، افعال مرکّب میتوانند به هر دو صورت هستهپایانی و هستهآغازین وجود داشته باشند. ازنظر تاریخی نیز میتوان گفت که افعال مرکّب کردی همانند فارسی رو به گسترش بوده و هستند.
فعل ساده
فعل مرکّب
ترکیبات فعلی
گویش کلهری
آثار ادبی معاصر
2017
01
20
41
54
https://jlw.razi.ac.ir/article_1193_a72e24e346355fdddb6790b18a50eac4.pdf
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1395
3
15
تحلیل بهینگی فرایند دوگانسازی در گویش لکی دلفان
فرزانه
حیدری
پژوهش حاضر انواع فرایند دوگانسازی (تکرار) را در گویش لکی دلفان تحلیل کرده است؛ بههمین منظور، ده ساعت مصاحبه از گویشوران بومی (پنج مرد و پنج زن) بین سنین بیست تا شصتساله بهعمل آمده و گفتار آنان براساس الفبای آوانگار بینالمللی (آیپیاِی) آوانویسی شد. چهارچوب نظری، رویکرد بهینگی است که اوّلینبار پرینس و اسمولنسکی (1993) آن را در حوزۀ واجشناسی مطرح کردند و خیلیزود در حوزۀ صرف نیز بهکار گرفته شد. نتایج نوشتار پیش رو نشان میدهد که در گویش لکی دلفان فرایند دوگانسازی کامل افزوده و ناافزوده ساخته میشود. فرایند دوگانسازی کامل افزوده به دو صورت میانی و پایانی وجود دارد؛ همچنین در این گویش، دوگانسازی با تغییر واکه نیز موجود است که یکی از پربسامدترین فرایندهای واژهسازی در گویش لکی محسوب میشود. فرایند دوگانسازی ناقص نیز به دو شکل پیشوندی و پسوندی است که نوع پسوندی آن بسامد ساخت کمتری دارد؛ درادامه، محدودیتهای مربوط به هر فرایند شناسایی شده و با توجّه به الگوی ساختاری آنها در تابلوهایی با ذکر مثال، رتبهبندی شدهاند. این نظریه قادر است بهخوبی ساخت انواع واژههای مکرّر را در گویش لکی تبیین کند.
فرایند تکرار
گویش لکی دلفان
نظریۀ بهینگی
دوگانسازی کامل
دوگانسازی ناقص
2017
01
20
55
72
https://jlw.razi.ac.ir/article_1194_f889cfd06e07062437cc5a741436b052.pdf
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1395
3
15
نقش فرهنگ در ساخت و گزینش استعارة مفهومی حجاب در گفتمان فرهنگی فارسی ازمنظر نظریة گفتمانی استعاره
ابراهیم
رضاپور
مریم
یغمایی
استعارههای مفهومی بازتاب بینش شناختی و نظام فکری فرهنگ معیّنی هستند؛ بهعبارت دیگر، مفهومسازی استعاری واژه براساس پیشزمینههای فرهنگی صورت میگیرد. ازمنظر نظریة گفتمانی استعاره، بهمنظور بررسی استعارهها و تبیین آنها در گفتمان باید زبانشناسی شناختی با تحلیل پیکرهای و کاربردشناسی تلفیق شود. این کار با مطالعة متنهایی که استعارهها در آنها اتّفاق میافتند و یافتن شواهد و دلایلی که نویسندگان این متنها در استفاده از این استعارهها ارائه میدهند، امکانپذیر است. در پژوهش حاضر، کتابهای حجاب از دیدگاه قرآن و سنّت، حجاب و نقش آن در سلامت روان، حجاب: مسئولیتها و اختیارات دولت اسلامی و راههای تقویت فرهنگ حجاب انتخاب شدند. بهمنظور بررسی نقش فرهنگ در ساخت و گزینش استعارههای مفهومی، هفتاد مورد استعارههای مفهومی مربوط به واژة «حجاب» از این متون فرهنگی فارسی استخراج شد. بررسی دادههای پژوهش نشان داد که حوزة «گیاه»، پربسامدترین حوزة مبدأ استعارههای مفهومی «حجاب» در گفتمان فرهنگی فارسی است. تحلیل دادههای پژوهش، بیانگر نقش اساسی مذهب - یکی از ابعاد فرهنگ - در تولید این استعارهها و انتخاب آنها است؛ بهعبارت دیگر، جهانبینی اسلامی و آموزههای دینی (قرآن و احادیث) انگیزة کاربرد این استعارهها ازسوی نویسندة متن است.
فرهنگ
استعارة مفهومی
حجاب
نظریة گفتمانی استعاره
گفتمان فارسی
2017
01
20
73
89
https://jlw.razi.ac.ir/article_1195_55f4233b52d7cb3ad856f1f4a6188563.pdf
مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران
2345-2579
2345-2579
1395
3
15
نظام مطابقه در کلهری و مقایسۀ آن با لکی، سورانی و کرمانجی
مهدی
مهدیزاده
حبیب
گوهری
غلامحسین
کریمیدوستان
طیبه
خوشبخت
مطابقه، حالتنمایی و ترتیب واژه از ابزارهای مهمّ بازنمایی روابط دستوریاند که زبانها با توجّه به ویژگیهایشان از آنها استفاده میکنند. هدف نوشتار پیش رو بررسی و تحلیل نظام مطابقه در گویش کلهری و مقایسۀ آن با گویشهای لکی، سورانی و کرمانجی است. روش پژوهش حاضر توصیفی، تحلیلی و تطبیقی است و برای گردآوری دادهها از روش میدانی همچون مشاهده و مصاحبه استفاده شده است. این مطالعه ازلحاظ چارچوب، بررسیای نقشگرایانه – ردهشناختی است (کامری، 1989؛ براون 2010 و دبیرمقدم، 1392). نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که ابزارهای مطابقه در گویشهای کلهری، لکی و سورانی وند فاعلی، واژهبست فاعلی و واژهبست مفعولی و در کرمانجی وند فاعلی است. میزبان وند فاعلی و واژهبست مفعولی فعل و میزبان واژهبست فاعلی گروه اسمی است. نکتة قابل توجّه در این پژوهش، وجود واژهبست فاعلی در فعلهای ربطی و مرکّب و نیز وابستگی حضور نشانة مطابقة مفعولی به حضور نشانة معرفه در پایان گروه اسمی مفعول در بند متعدّی در کلهری است. سرانجام اینکه نوع نظام مطابقه در کلهری، لکی و سورانی با شباهت بیشتر دارای الگوی فاعلی - مفعولی، فاعلی و غیر فاعلی و کرمانجی با تفاوت بیشتر دارای الگوی فاعلی، فاعلی - مفعولی و بدون مطابقه است.
مطابقه
وند
واژهبست
گویش کلهری
زبان کردی
2017
01
20
91
110
https://jlw.razi.ac.ir/article_1196_99fbd66ab04de3f5a674639e4432940f.pdf