بررسی نظام مطابقه در کردی ایلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختة دکتری زبان شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

2 استادیار گروه زبان شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

3 استادیار گروه زبان انگلیسی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام

چکیده

زبان‌ها از سه سازوکار برای بازنمایی نقش‌های دستوری استفاده می‌کنند که عبارت­اند از ترتیب سازه‌ها، حالت­نمایی و مطابقه. در پژوهش حاضر نظام مطابقه و عوامل مؤثّر بر آن در کردی ایلامی بررسی شده است. برای انجام این کار، از روش توصیفی، مصاحبه و ضبط صدای گویشوران بومی به­منظور استخراج داده‌های لازم استفاده شده است. عوامل مؤثّر بر مطابقه که گیون (2004) آن‌ها را بیان کرده است و همچنین روش کار دبیرمقدم (1392) به‌عنوان دو منبع مهم مورد استناد قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در کردی ایلامی از نظام مطابقة فاعل مفعولی برای بازنمایی روابط دستوری فاعل و مفعول استفاده می‌شود؛ همچنین مشخّص شد که نظام مطابقه در کردی ایلامی گذرایی­ محور و زمان­محور نیست. دستاورد دیگر این است که در کردی ایلامی، مطابقه ابزار مهمّی برای بازنمایی فاعل دستوری است ولی کاربرد مطابقه برای بازنمایی مفعول هم اختیاری است و هم متأثّر از چندین عامل. ازجمله عوامل مؤثّر بر مطابقة پی‌بست‌های مفعولی با مفعول می‌توان به عوامل معرفگی - نکرگی، ارجاعی - غیر ارجاعی‌بودن، مبتدایی - غیر مبتدایی‌بودن، انضمامی - غیر‌ انضمامی­بودن اشاره کرد؛ در حالی­که این عوامل در مطابقة مفعولی در کردی ایلامی تأثیرگذار هستند، امّا در صورت‌بندی فاعل مؤثّر نیستند. سرانجام اینکه در کردی ایلامی، نمود جملات و نقش‌های معنایی در نحوه مطابقه وندها و پی‌بست‌های نشانه مطابقه، عوامل تأثیرگذاری نیستند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


دبیرمقدم، محمد (1392). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی. تهران: سمت.
راسخ­مهند، محمد (1385). شیوة نشان­دادن فاعل و مفعول در زبان فارسی. مجلّة زبان­شناسی، 21 (1-2)، 85-96.
شریفی، شهلا و رضا زمردیان (1378). نظام مطابقه در گویش کاخکی. مجلّة گویش‌شناسی (ویژه­نامة فرهنگستان)، 5 (1)، 2-18.
کریمی، یادگار (1391). مطابقه در نظام کنایی (ارگتیو) زبان‌های ایرانی: رقابت واژه­بست و وند الف. مجلّة پژوهش‌های زبانی، 4 (7)، 1-18.
گوهری، حبیب (۱۳۹۲). برخی پیامدهای نظریة ساخت اطّلاع برای ترجمه. مجلّة جستارهای زبانی، 4 (13)، 203-224.
Farrel, P. (2005). Grammatical relations. Oxford: Oxford University Press.
Givón, T. (2004). Syntax:Afunctional Typological Introduction. Vol. I. Amesterdam: John Benjamins.
Haig, Geoffrey, L. J. (2008). Alignment change in Iranian languages: A Construction Grammar approach. Berlin: Mouton de Gruyter.
Keenan, E. & B. Comrie (1977). Noun Phrase Accessibility and Universal Grammar. Linguistic Inquiry, 8 (1), 63-99.
Munro, P. & M. Gordon. (1982). Chickasaw Language. UCSB: Department of linguistic.
Silverstein, M. (1976). Hierarchy of Features and Ergativity in Grammatical Categories in Australian Languages. Dixon R.M.W, 112-177.