بررسی اصل توالی رسایی در واژه‌های یک‌هجایی CVCC زبان فارسی در قالب مدل سه‌وجهی ناندیسکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، دانشگاه شیراز

چکیده

در پژوهش حاضر که به­منظور بررسی توالی رسایی در خوشه‌های همخوانی کلمات تک­هجایی زبان فارسی در قالب طرح سه‌وجهی ناندیسکان (1995) صورت گرفته است، (263) خوشه (177 موافق، 15 خنثی و 71 خوشة خنثی) در (600) واژة تک­هجایی زبان فارسی با ساخت هجایی واژه‌های تک­هجایی با خوشة پایانی زبان فارسی بررسی شده ‌است. نوشتار پیش رو در هردو سطح خوشه و واژه نشان می‌دهد که با تفاوت معناداری اولویت با خوشه‌هایی است که در این زبان از اصل توالی رسایی تبعیت می‌کنند. با توجّه به تفاضل رسایی (97/0) شیب رسایی خوشه شیبی کُند ارزیابی می‌‌شود؛ زیرا میانگین تفاضل رسایی خوشه حدود یک است که کمترین تفاضل رقم صحیح است؛ همچنین پژوهش حاضر نشان می‌‌دهد که توزیع واژه‌ها در گروه‌های مخالف رسایی از وضعیت متوازن‌تری برخوردارند. جستار پیش رو به­لحاظ واکداری نشان می‌دهد که توالی واکدار-بی‌واک به­طور معناداری بیش از توالی بی‌واک-واکدار است که از این زاویه نیز تمایل به رعایت رسایی در خوشه‌های مورد بررسی تأیید می‌شود؛ همچنین براساس یافته‌های این پژوهش در قالب بهینگی محدودیت‌هایی تعریف شده و نتایج حاصل در قالب این نظریه تحلیل شده است. 

کلیدواژه‌ها


بی‌جن‌خان، محمود (1384). واج­شناسی: نظریة بهینگی. تهران: مرکز تحقیق و مطالعة علوم انسانی.
ثمره، یدالله (1380). آواشناسی زبان فارسی، آواها و ساخت آوایی هجا. چاپ ششم، ویرایش دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
رحیمی، افشین؛ بهرام وزیرنژاد و محرم اسلامی (1393) اصل توالی رسایی در زبان فارسی. دوفصلنامة پردازش علائم و داده، 11 (21)، 87-94.
شجاعی، راضیه و محمود بی‌جان‌خان (1391). تحلیل رسایی بنیاد کاهش خوشه‌های همخوانی در تلفّظ کودکان فارسی­زبان. پژوهش‌های زبان­شناسی، 4 (1)، 1-20.
کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (1383). فرایند تضعیف در زبان فارسی. پژوهش‌های زبان­شناسی ایرانی. جلد دوم (جشن­نامة دکتر یدالله ثمره)، به­کوشش امید طبیب­زاده و محمد راسخ­مهند، همدان: دانشگاه بوعلی سینا).
------------------؛ فیروزه اسلامی و فردوس آقاگل­زاده (1389). بررسی ساخت هجا و توالی رسایی در فارسی باستان. جستارهای زبانی، 1 (1)، 51-76.
مهربان، مارال (1389) بررسی اصول رسایی در زبان فارسی. پایان­نامة کارشناسی­ارشد زبان­شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
Clements, G. N. (1990). The role of the sonority cycle in core syllabification. In: J. Kingston & M. E. Beckman (Eds.), Papers in Laboratory Phonology I: Between the Grammar and Physics of Speech, (pp. 283-333). Cambridge: Cambridge University Press.
Gnanadesikan, A. E. (1997). Phonology with Ternary Scales. Doctoral Dissertation. Universty of Massachusetts Amhersts Distributed by Graduate Linguistic Student Association (GLSA).
Jany, C., M. Gordon, C. M. Nash & M. Takara (2007) How Universal is the Sonority Hierarchy?: A Cross-Linguistic Acoustic Study. ICPhS, XVI, 1401-1404.
Kager, R. )1999) Optimality Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
KZ Kambuziya, A., & M. Zolfaghari Serish, (2006). Sonority hierarchy principle in CVCC syllable of Persian. The International Journal of Humanities, 13 (1), 107-122.
Larson, G. N. (1990).local computational Networks and the Distribution of Segments in the Spanish Syllable. In: M. Ziolkoweski, M. Noske & K. Deaton (Eds.), CLS 26: Papers from the 26th Reagional Meating of the Chicago Linguistic Socety, V. 2: Chicago linguistic society, 257-72.
McCarthy, J. (2008) Doing Optimality Theory: Applying Theory to Data. Malden, MA, & Oxford: Blackwell.
Parker, S. (2002) Quantifying the Sonority Hierarchy. Ph.D. Linguistic dissertation, University of Massachusetts, Amherst.
Roach, P. (1995). English Phonetics and Phonology. Second Edition. Cambridge: Cambridge University Press.
Selkirk, E. (1984). On the major Class Features and Syllable theory. In: M. Aronoff & R. T. Oehrle, (Eds.), Lanuage Sound Structure, Cambridge: Cambridge University Press.
Steriade, D. (1997). Phonetics in Phonology: The Case of Laryngeal Neutralization. Ms, UCLA.
Wolf, O. (1871). Sprache unde ohr: akustisch-physiologische unde pathologische studien. Braunschweig: Friedrich Vieweg and son.