سلسله‌مراتب قرض‌گیری زبان ‌ترکی‌ آذربایجانی از زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات، دانشگاه فرهنگیان.

چکیده

پژوهش حاضر سلسله­مراتب قرض­گیری زبان ­ترکی­ آذربایجانی از زبان فارسی را مطالعه کرده است. داده­ها به­شیوۀ کتابخانه­ای و میدانی گردآوری شده است. بخش عمدۀ داده­ها را تعاملات زبانی گویشوران ترکی ­آذربایجانی­ مناطق مرکزی استان اردبیل تشکیل می­دهد. تحلیل داده­ها نشان می­دهد که گویشوران ترکی آذربایجانی افزون ­بر الگوهای جملات مرکّب زبان خود، با قرض­گیری تکواژهای دستوری از الگوهای جملات مرکّب زبان فارسی نیز در پاره­گفتارهای خود استفاده می­کنند؛ همچنین گروه­های اضافه و ملکی فارسی فراوانی به­صورت ترکیب­های قرضی در ترکی­ آذربایجانی به­کار می­روند، امّا هنوز ساخت اضافه و ملکی فارسی به‌صورت یک وام ­الگو به ترکی­ آذربایجانی وارد نشده است. گروه­های حرف­ اضافه و پسوند – تر زبان فارسی نیز به­مثابۀ عناصر رمزگردانی ­شده در گفتار دوزبانه­ها نقش­آفرینی می­کنند و با توجّه به معیار تمایز قرض­گیری از رمزگردانی، نمی­توان آن­ها را عناصر قرضی درنظر گرفت. ارزیابی نتایج پژوهش در چارچوب سلسله­مراتب تغییرات حاصل از تماس زبانی و پیشرفت همگرایی استولز و استولز (1996) نشان می­د­هد که الگوی پیوند بندهای جملات مرکّب ناهم­پایۀ زبان فارسی در ترکی آذربایجانی تثبیت شده است، امّا وام­گیری الگویی هنوز در سطوح دیگر ساخت زبان ترکی ­آذربایجانی، ازجمله ساخت گروه­ها و واژه­ها اتّفاق نیافته است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


References
Abney, S. P. (1987). The English noun phrase in its essential aspect. PhD diss., MIT.
Aikhenvald, A. Y. (2006). Grammars in Contact: A cross-linguistic perspective. In: A. Y. Aikhenvald & R. M. W. Dixon (Eds.), Grammars in Contact: A Cross-Linguistic Typology, (pp. 1-66). Oxford: Oxford University Press.
Chomsky, N. (1970). Remarks On Nominalization. In: R. Jacobs & P. Rosenbaum (Eds.), Readings In English Transformational grammar, (pp. 184-221). Mass: Ginn, Waltham.
Comrie, B. (1981). The languages of the Soviet Union. Cambridge: Cambridge University Press.
Crystal, D. (2010). The Cambridge Encyclopedia of Language. Cambridge: Cambridge University Press.
Durkin, Ph. (2014). Borrowed Words: A History of Loanwords in English. Great Britain: Oxford University Press.
Fraser, B. (1999). What are discourse markers. Journal of Pragmatics, (31), 931- 952.
Greenberg, J. H. (1966). Some universals of grammar with particular reference to the Order of meaningful elements. In: J. H. Greenberg (Ed.), Universals of language, (pp. 73-113). Cambridge, Mass: MIT Press.
Haugen, E. (1950). The analysis of linguistic borrowing. Language, 26 (2), 210-231.
Lee, S. N. (1996). A Grammar of Iranian Azerbaijani. Doctoral dissertation in Linguistics, SussexUniversity.
Matei, M. (2010). Discourse Markers as Functional Elements, Transilvania University of Brasov, Series IV: Philology and Cultural Studies, 3 (52), 119-126.
Matras, Y. (2009). Language contact. Cambridge: Cambridge University Press.
Moravcsik, E. (1975). Verb Borrowing. Wiener Linguistische Gazette 8, 3-30.
Muysken, P. (1981). Quechua en Spaans in het Andesgebied. [Quechua and Spanish in the Andes.]. Tiʝdschrift voor Taalen Tekstwetenschap 1, 124-138.
Myers-Scotton, C. (1993). Dueling languages: Grammatical structure in codeswitching. Oxford: Oxford University Press.
--------------------- (2002). Contact linguistics. Oxford: Oxford University Press.
Poplack, S. (1980). Sometimes I’ll start a sentence in English termino en español: Toward a typology of code-switching. Linguistics, 18, 581- 618.
--------------, D. Sankoff & C. Miller (1988). The social correlates and linguistic processes of lexical borrowing and assimilation. Linguistics, 26 (1), 47-104.
Romaine, S. (1995). Bilingualism(second edition). Oxford: Blackwell.
Salmons, J. (1990). Bilingual discourse marking: code switching, borrowing, and conver-gence in some German-American dialects. Linguistics, 28 (3), 453-480.
Silva-Corval´an, C. (1994). Language contact and change. Spanish in Los Angeles. Oxford: Clarendon Press.
Sridhar, S. K. (1980). The syntax and psycholinguistics of bilingual code-mixing. Canadian Journal of Psychology, 34 (4), 407-416.
Stolz, C. & T. Stolz (1996). Funktionswortentlehnung in Mesoamerika. Spanisch-amerindischer Sprachkontakt Hispanoindiana II. Sprachtypologie und Universalien-forschung, 49, 86-123.
Thomason, S. & T. Kaufman (1988). Language Contact, Creolization, and Genetic Linguistics. Berkeley: University of California Press.
Treffers-Daller, J. (2010). Borrowing. In: Fried, M., Östman, J-O. and Verschueren, J. (eds.) Variation and change: pragmatic perspectives. Handbook of pragmatics highlights (6). John Benjamins, Amsterdam / Philadelphia, (pp. 17-35). ISBN 9789027289179.
Underhill, R. (1979). Turkish grammar. Cambridge: MIT.
Van Dulm, O. (2007). The grammar of English-Afrikaans code switching: A feature checking account. Utrecht: LOT.
Wohlgemuth, J. (2009). A Typology of Verbal Borrowing. Printed in Germany.