بررسی ترکیبی‌/تحلیلی‌بودگی مقوله‌های تصریفی فعل در گویش کردی خزلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

2 استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

3 استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران.

4 استادیار گروه زبان‌های خارجی، دانشگاه علوم پزشکی، ایلام، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر توصیف، تبیین و بررسی تحلیلی/ ترکیبی­بودگی مقوله­های تصریفی فعل شامل زمان، نمود، وجه، جهت، قطبیت، مطابقه و سببی­سازی در کردی خزلی از خانوادة کردی جنوبی است. داده­ها از بررسی فایل­های صوتی به­صورت پیکره­ای، مصاحبه­های هدایت­شده و یادداشت­های آوانویسی­شده از گویشوران بومی روستاهای کارزان در استان ایلام طی سال­های 1396 تا گردآوری شده­اند. مقوله­های زمان، وجه و نمود در این گونة زبانی هم­پوشانی دارند؛ بنابراین، به­مثابة یک مقوله بررسی شدند. نتایج نشان داد که مقولة زمان-وجه-نمود در این گونة زبانی به­طور عمده به­صورت ترکیبی و در مواردی هم به­صورت ترکیبی و هم به‌صورت تحلیلی بازنمایی می­شود.؛ افزون بر این، در کردی خزلی مقوله­های قطبیت، جهت، مطابقه و سببی­سازی نیز به­طور عمده به­صورت ترکیبی بازنمایی می­شوند. میزان ترکیبی­بودگی یک فعل براساس صورتی از فعل که بیشترین میزان ترکیبی­بودگی را دارد، تعیین و براساس ارزش تعداد مقوله-در-واژه محاسبه می­شود. این ارزش در این گونة زبانی 6 تا 7 به­دست آمد که از این نظر کردی خزلی در زمرة زبان­های رایج دنیا رده­بندی می­شود.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


دبیرمقدم، محمد (1392). رده­شناسی زبان­های ایرانی (جلد دوم). تهران: سمت.
عباسی، بیستون و آرزو نجفیان (1395). نظام زمان-وجه-نمود در گویش هورامی پاوه. فصلنامة زبان­شناسی اجتماعی، 1 (1)، 72-91.
کریمی­دوستان، غلامحسین (1380). کردی ایلامی (بررسی گویش بدره). سنندج: دانشگاه کردستان.
----------------- و رحمان ویسی­حصار (1387). حفظ یک ماده­ساز باستانی در ساخت مجهول در زبان کردی. مجلّة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد،41 (161) 137-147.
گوهری، حبیب، زهرا شرفخانی و اکبر عزیزی­فر (1398). بررسی نظام مطابقه در کردی ایلامی. فصلنامة مطالعات زبان­ها و گویش­های غرب ایران، 7 (24)، 49-72.
میرزایی، آزاده (1393). فعل­های چندپارة زبان فارسی. مجلّة علم زبان، 2 (2)، 53-70.
ویسی­حصار، رحمان (1394). زمان و نمود در کردی موکریانی. فصلنامۀ مطالعات زبان­ها و گویش­های غرب ایران، 2 (8)، 101-124.
References
Ackema, P., P., Brandt, M. Schoorlemmer & F. Weerman (2006). Arguments and Agreement. Oxford: Oxford University Press.
Aikhenvald, A. & R. M. W. Dixon (1998). Dependencies between Grammatical Systems. Language, 74, 56-80.
Augustine, S. (1960). The Confessions of St Augustine. Trans. and intro. John K. Ryan (Ed.). Garden City: Image (Doubleday).
Bickel, B., & J. Nichols (2013). Inflectional Synthesis of the Verb. Available at: http://wals.info/chapter/22.
Bolinger, D. (1968). Postposed main phrases: An English rule for Romance subjunctives. Canadian Journal of Linguistics, 14 (1), 3-30.
Booij, G. (2007). The grammar of words. An introduction to linguistic morphology. Oxford: Oxford University Press.
Comrie, B. (1976). Aspect. Cambridge: Cambridge University Press.
------------- (1985). Tense. Cambridge: Cambridge University Press.
------------- (1989). Language Universals & Linguistic Typology: Syntax & Morphology. Oxford: Blackwell.
Dryer, M. S. & M. Haspelmath (Eds.) (2013). Surveying Inflectional Synthesis of the Verb.Available at: http://wals.info/chapter22.
Givón, T. (2001). Syntax, an introduction. Volume I. John Benjamins Publishing Company: Amsterdam / Philadelphia.
Lambton, A. K. S. (1974). Persian Grammar: Including Key. Cambridge: Cambridge University Press.
Lieber, R. (2009). Introducing Morphology. Cambridge: Cambridge University Press.
Mithun, M. (1999). The languages of Native North America. Cambridge: Cambridge University Press.
Palmer, F. R. (2001). Mood and Modality. 2nd Ed. Cambridge: Cambridge University Press.
Shopen, T. (1981). Language Typology and Syntactic description, 2nd Ed. (Volume III), Grammatical Categories and the Lexicon. Cambridge: Cambridge University Press.
Stump, G. T. (2001). Inflection, The Handbook of Morphology. Blackwell Publishing.