ساخت‌های دارای jɑ- در گویش لکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

2 استاد زبان‌شناسی همگانی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار گروه زبان انگلیسی و زبان‌شناسی، دانشکده زبان و ادبیات انگلیسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

4 استادیار گروه زبان انگلیسی و زبان‌شناسی، دانشکدة زبان و ادبیات انگلیسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

چکیده

نوشتار پیش رو به­روش توصیفی – تحلیلی، نقش­های معنایی و نحوی ساخت­های دارای jɑ-در گویش لکی را برحسب جایگاه موضوعی­شان در چارچوب دستور ساخت‌مدار گلدبرگ بررسی کرده است. در این پژوهش داده­ها به­صورت میدانی با ضبط گفتار گویشوران با محدودة سنّی بین 50 تا 60 سال گردآوری و برمبنای چارچوب نظری مقاله و شمّ زبانی یکی از نگارندگان به­مثابة گویشور بومی­زبان تجزیه و تحلیل شده است. یافته‌های پژوهش گویای آن است که هرگاه  jɑ- با جملاتی همچون متعدّی، سببی، نافاعلی و نامفعولی همراه شود، مشارک عامل نمی‌تواند به­منزلة موضوع مستقیمی حضور داشته باشد، همچنین زمانی که این ساخت در جملات لازم مرکّب غیر کنایی که دارای عامل هستند همراه ‌شود، سبب حذف مشارک عامل در سطح نحو جمله می‌شود. پس این ساخت نه­تنها با افعال دوظرفیتی، بلکه با افعال مرکّب یک‌ظرفیتی نیز همراه می­شود. در پژوهش حاضر ادّعا می‌شود گرچه حضور jɑ- در جمله موجب حذف مشارک عامل در سطح نحو می‌شود؛ ولی در سطح معنا همچنان باقی است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


دبیرمقدم، محمد (1392). زبان­شناسی نظری، پیدایش و تکوین دستور زایشی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگا­ه­ها (سمت).
مرادخانی، سیمین (1388). بررسی گروه فعلی در گویش لکی (هرسینی). پایان­نامة کارشناسی­ارشد. دانشگاه شهید بهشتی.
صفری، علی (1391). تناوب موضوعی در زبان فارسی: رویکرد ساختمند. رسالة دکتری. دانشگاه تهران.
عالی­پور خرم­آبادی، کامین (1384). دستور زبان لکی: ضرب­المثل­ها و واژه­نامه. خرم­آباد: افلاک.
فرزین یاسمی، سارا (1392). مجهول در کردی کلهری: دیدگاهی رده­شناختی. زبان و گویش­های ایرانی. (3)، 147-166.
کریمی­دوستان، غلامحسین (1380). کردی ایلامی: بررسی گویش بدره. سنندج: دانشگاه کردستان.
کریمی­دوستان، غلامحسین و ویسی رحمان (1387). حفظ یک ماده­ساز باستانی در ساخت مجهول در زبان کردی. مجلّة تخصّصی زبان و ادبیات دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 41 (2)، 137-147.
میرچراغی، سید فرهود (1368). بررسی ساختمان دستوری گویش لکی خواجوندی کلاردشت. تهران: دانشگاه تهران.
References
Beavers, J. (2012). Anti-causative in Sinhala: Involitives and Causer Suppression. Natural Language and Linguistic Theory published online.
Dabir-Moghaddam, M. (1982). Passive in Persian. Studies in the Linguistic Sciences, 12 (1), 63-90.
Fillmore, C. J., Kay, P. & M. C. O'connor (1988), Regularity and Idiomacity in Grammatical Constructions: The Case of "Let Alone". Language, 64, 501-538.
------------------ & Kay, P. (1993). Construction Grammar course book. Ms., Department of Linguistics, University of California at Berkeley.
Folli, R. Harley H. & S. Karimi (2005). Determinants of Event Type in Persian Complex Predicates. Lingua 115: 1365-1410.
Goldberg. A. E. (1995). Constructions: A Construction Grammar Approach to Argument Structure. Chicago: University of Chicago Press.
-------------------- (2003). Constructions: A New Theoretical Approach to Language. Trends in Cognitive Sciences, 7 (5), 219-224.
Haspelmath, M. (1993). More on the Typology of Inchoative/Causative Verb Alternations. Causatives and Transitivity, 23, 87-121.
Karimi-Doostan, Gh. (1997). Light Verb Constructions in Persian. Ph.D. Dissertation. University of Essex.
Lakoff, G. (1982). Categories and cognitive models. Cognitive Science Program, Institute of Cognitive Studies, University of California at Berkeley.
Lambrecht, K. (1994). Information Structure and Sentence Form: Topic. Focus.
Levin, B. & M. Rappaport Hovav (2005). Argument Realization. Cambridge University Press.
Megerdoomian, K. (2001). Primitive Elements of Verbal Predicates: Evidence from Persian. Workshop on Syntax of Predication- ZAS Berlin.
Reinhart, T. (2000). The Theta System: syntactic realization of Verbal concepts OTSworking papers, TL-00.002, Utrecht University.
---------------- (2002). The Theta System–An Overview. Theoretical Linguistics, 28, 229-290.
Van Valin, Jr., Robert D. & R. J. Lapolla (1997). Syntax: Structure, Meaning and Function, Cambridge University Press.