برجسته‌سازی زبان‌شناختی با افزودن توازن آوایی، واژگانی و گروهی در متن اسناد رسمی و تأثیر آن بر درک مخاطب: رویکرد زبان‌شناسی حقوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای زبان‌شناسی از دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران ایران.

2 استاد گروه زبان‌شناسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران ایران

3 دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 دانشیار گروه حقوق، دانشکدة حقوق دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

اسنادی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شوند، پس از امضا قابل‌ انکار نیستند و باید به‌ طور کامل به وسیلة مخاطب درک شوند. هرچه متن به زبان خودکار نزدیک‌تر باشد، آسان‌تر درک می‌شود. به همین دلیل است که متون علمی، بر­­خلاف متون ادبی، خالی از ابزارهای زیبایی‌آفرینی هستند. برای ساده­سازی متن اسناد رسمی در چارچوب زبان‌شناسی حقوقی، پژوهش توصیفی - تحلیلی حاضر در ‌پی شناسایی و در صورت امکان بازنویسی نمودهای برجسته‌سازی، به مثابة ویژگی زبان ادب بوده است که می‌تواند با دور کردن این متن­ها از زبان خودکار، درک را برای مخاطب دشوار کند. برای شناسایی این نمود­ها و نشان‌ دادن تأثیر آن­ها بر درک مخاطب، صد نمونه سند رسمی ( پنجاه نمونه از کتاب نمونة اسناد و پنجاه نمونه از اسناد واقعی تنظیم شده در دفتر اسناد رسمی 1479 تهران) بررسی و تحلیل شده‌اند. نتایج نشان داد که برجسته­سازی در این سند­ها از راه قاعده­افزایی و با ایجاد توازن در (1240) مورد تکرار در سطوح آوایی، واژگانی و گروهی، در واژه­های عربی و حقوقی صورت گرفته‌ است. حذف توازن‌ و بازنویسی در درصد قابل­توجّهی از نمونه­ها (03/65%)، ممکن بوده و این جایگزینی­ها باعث افزایش معنادار (40) درصدی در میزان درک صد نفر از مراجعه‌کنندگان به دفتر اسناد رسمی شده ‌است.
 

کلیدواژه‌ها


آقاگل زاده، فردوس و فائزه فرازنده­پور (1390). الگوی خلاق آموزه­های زبان­شناسی در تحلیل آراء قضایی. تهران: نشر آرشیدا.
------------- (1391). زبان­شناسی حقوقی (نظری و کاربردی). تهران: نشر علم.
بهبودی، سپیده (1386). توصیف ویژگی­های نحوی و واژگانی متون نوشتاری حقوق مدنی فارسی. پایان­نامة کارشناسی ارشد زبان­شناسی، دانشگاه پیام نور.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1372). ترمینولوژی حقوق. تهران: کتابخانة گنج دانش.
حبیبی، حسن (1374). زبان حقوقی. مجلّة نامة فرهنگستان. 1 (1)، 13-37.
حجتی اشرفی، غلامرضا (1390). حقوق ثبت: نمونه اسناد. تهران: کتابخانه گنج دانش.
خیرآبادی، رضا و معصومه خیرآبادی (1394). «بررسی ویژگی های زبان شناختی قراردادهای بانکی به عنوان نمونه­ای از گفتمان حقوقی». مجموعه­مقالات دومین همایش ملّی زبان­شناسی حقوقی: تحلیل گفتمان حقوقی، به کوشش فردوس آقاگل­زاده، (صص. 101-123). تهران: نشر نویسة پارسی.
صفوی، کورش (1383). از زبان­شناسی به ادبیات (نظم). جلد 1. چاپ دوم. تهران: سورة مهر.
عسکری متین، سجاد و علی رحیمی (1392). بازشناسی ژانر در سامانة حقوقی جمهوری اسلامی ایران. در: فردوس آقاگل­زاده، مجموعه­مقالات نخستین همایش ملّی زبان­شناسی حقوقی: تحلیل گفتمان حقوقی، (صص. 113-122). تهران: نشرنویسة پارسی.
عمید، حسن (1388). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر.
فرزانده­پور، فائزه (1392). تحلیل مشخّصه­های سبکی متون حقوقی و ارائة اصولی به منظور گسترش زبان سادة حقوقی در ایران. در: فردوس آقاگل­زاده،مجموعه­مقالات نخستین همایش ملّی زبان­شناسی حقوقی: تحلیل گفتمان حقوقی، (صص. 123-142). تهران: نشر نویسة پارسی.
میرزایی، علیرضا (1390). قانون ثبت در نظم حقوقی کنونی. تهران: بهنامی.
ناصرزاده، هوشنگ (1375). قانون مدنی، قانون مسئولیت مدنی، آراء وحدت رویة هیئت عمومی دیوان عالی کشور. تهران: آگاه.
References
Ahmad, N. & N. Katsos (2012). Text Simplification of Legal English: Laws on Women’s Rights in Pakistan. The Cambridge Occasional Papers in Linguistics (COPiL), 6 (10), 295-310.
Crystal, D. (1987). The Cambridge Encyclopedia of Language. Cambridge: Cambridge University Press.
Eagleton, T. (1996). Literary Theory an Introduction. 2nd ed. Oxford: Blackwell Publishing.
Shuy, R. W. (2001). Discourse Analysis in the Legal Context. In H. E. Hamilton, D. Tannen & D. Schiffrin, The Handbook of Discourse Analysis (pp. 437-452). Oxford: Blackwell Publishing.