زمان-وجه-نمود در گویش کردی خزلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

2 استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام ، ایران.

3 استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام ، ایران

4 استادیار گروه زبان‌های خارجی، دانشگاه علوم پزشکی، ایلام، ایران.

چکیده

هدف نوشتار پیش رو توصیف، تبیین و بررسی نظام زمان، وجه و نمود در گویش خزلی از خانوادة کردی جنوبی است. داده‌های پژوهش از بررسی فایل­های صوتی به صورت پیکره­ای، مصاحبه­های هدایت­شده و یادداشت­های آوانویسی­شده از گویشوران بومی روستاهای بخش کارزان در استان ایلام طی سال­های 1397 تا 1398 گردآوری شده­اند. به­مانند بیشتر زبان‌های جهان، مقوله­های زمان، وجه و نمود در این گونة زبانی نیز درهم­تنیدگی و هم­پوشانی ساختاری دارند؛ بنابراین، به‌مثابة مقوله­ای­ با عنوان زمان–وجه - نمود بررسی شدند. تجزیه و تحلیل داده­ها نشان داد که در کردی خزلی زمان دستوری آینده هیچ­گونه بازنمایی صرفی ندارد و تشخیص مفهوم این زمان تنها از راه قیدهای زمان آینده یا موقعیت بافتی ممکن است؛ افزون بر این، در گویش یادشده دو زمان گذشته و حال و پنج نمود تام، ناقص استمراری، ناقص غیر استمراری، کامل و ناکامل و پنج وجه اخباری، اخباری - تأکیدی، التزامی، امری و شرطی - آرزویی بازنمایی می­شوند که از برآیند آن­ها پانزده ساخت «زمان– وجه - نمود»ی به دست می­آید. از این پانزده ساخت، چهار ساخت در زمان حال و یازده ساخت در زمان گذشته است. تمامی پانزده مورد ساخت فاعلی - مفعولی دارند.
 

کلیدواژه‌ها


خوشبخت، طیبه (1384). توصیفی زایشی از نظام آوایی کردی خزلی (دهستان کارزان ایلام): رویکردی خطی. پایان­نامة کارشناسی­ارشد زبان­شناسی، دانشگاه پیام نور.
دبیرمقدم، محمد (1392). رده­شناسی زبانهای ایرانی(جلد دوم)، تهران: سمت.
شقاقی، ویدا (1394). فرهنگ توصیفی صرف. تهران: انتشارات علمی.
عباسی، بیستون و آرزو نجفیان (1395). نظام زمان – وجه - نمود در گویش هورامی پاوه. فصلنامه زبان‌شناسی اجتماعی، 1 (1)، 72-91.
کرزون، جرج، ن. (1387). ایران و قضیه ایران. جلد 1، تهران: علمی و فرهنگی.
کریمی­دوستان، غلامحسین (1380). کردی ایلامی(بررسی گویش بدره). سنندج: دانشگاه کردستان.
گوهری، حبیب؛ طیبه خوشبخت؛ اکبر عزیزی­فر؛ غلامحسین کریمی­دوستان و مسعود میرزابیگی (1398). بررسی تحلیلی-ترکیبی بودگی مقوله­های تصریفی فعل در کُردی خزلی. فصل­نامه مطالعات و گویش­های غرب ایران، 8 (3)، 91-108.
مرادی، روناک (1391). وجه­نمایی و وجه در کردی سورانی: رویکردی نحوی و معنایی. رسالۀ دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
--------- (1392). فعل­های کمکی وجهی در کردی سورانی. فصلنامۀ مطالعات زبان­ها و گویش­های غرب ایران، 1(2)، 117-134.
ویسی­حصار، رحمان (1394). زمان و نمود در کردی موکریانی. فصلنامۀ مطالعات زبان­ها و گویش­های غرب ایران،2 (8)، 101-124.
References
Augustine, S. (1960). The Confessions of St Augustine. Trans. and intro. John K. Ryan. Garden City: Image (Doubleday).
Bickel, B., & Nichols, J. (2013). Inflectional Synthesis of the Verb. In: Dryer, Matthew S. & Haspelmath, Martin (eds.) The World Atlas of Language Structures Online. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. (Available online at http://wals.info/chapter/22, Accessed on 2017-06-08.) 
Booij, G. (2007). The grammar of words. An introduction to linguistic morphology. Oxford: Oxford University Press.
Comrie, B. (1976). Aspect. Cambridge: Cambridge University Press.
------------- (1985). Tense. Cambridge: Cambridge University Press.
Cruse, A. (2006). A Glossary of Semantics and Pragmatics. Edinburg: Edinburg University Press.
Crystal, D. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. 6th Edition. Blackwell Publishing.
Dryer, M. S. & Haspelmath, M. (eds.) (2013). The World Atlas of Language Structures Online. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. (Available online at http://wals.info, Accessed on 2018-10-30.) 
Givón, T. (2001). Syntax, an introduction. Volume I. John Benjamins Publishing Company: Amsterdam / Philadelphia.
Lambton, A. K. S. (1974). Persian Grammar: including key. Cambridge: Cambridge University Press.
Mithun, M. (1999). The languages of Native North America. Cambridge: Cambridge University Press.
Palmer, F. R. (2001). Mood and Modality. 2nd Ed. Cambridge: Cambridge University Press.
Shopen, T. (1981). Language Typology and Syntactic description, 2nd Ed. (Volume III), Grammatical Categories and the Lexicon. Cambridge: Cambridge University Press.
Spencer, A. (1991). Morphological Theory: An introduction to Word Structure in Generative Grammar. Oxford: Blackwell.
Spencer, A. (2013). Lexical Relatedness; A Paradigm-Based Model. First Ed. Oxford: Oxford University Press.
Stump, G. T. (2001). Inflection, The Handbook of Morphology. Blackwell Publishing.