زمان-وجه-نمود در گویش کردی خزلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

2 استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام ، ایران.

3 استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام ، ایران

4 استادیار گروه زبان‌های خارجی، دانشگاه علوم پزشکی، ایلام، ایران.

چکیده

هدف نوشتار پیش رو توصیف، تبیین و بررسی نظام زمان، وجه و نمود در گویش خزلی از خانوادة کردی جنوبی است. داده‌های پژوهش از بررسی فایل­های صوتی به صورت پیکره­ای، مصاحبه­های هدایت­شده و یادداشت­های آوانویسی­شده از گویشوران بومی روستاهای بخش کارزان در استان ایلام طی سال­های 1397 تا 1398 گردآوری شده­اند. به­مانند بیشتر زبان‌های جهان، مقوله­های زمان، وجه و نمود در این گونة زبانی نیز درهم­تنیدگی و هم­پوشانی ساختاری دارند؛ بنابراین، به‌مثابة مقوله­ای­ با عنوان زمان–وجه - نمود بررسی شدند. تجزیه و تحلیل داده­ها نشان داد که در کردی خزلی زمان دستوری آینده هیچ­گونه بازنمایی صرفی ندارد و تشخیص مفهوم این زمان تنها از راه قیدهای زمان آینده یا موقعیت بافتی ممکن است؛ افزون بر این، در گویش یادشده دو زمان گذشته و حال و پنج نمود تام، ناقص استمراری، ناقص غیر استمراری، کامل و ناکامل و پنج وجه اخباری، اخباری - تأکیدی، التزامی، امری و شرطی - آرزویی بازنمایی می­شوند که از برآیند آن­ها پانزده ساخت «زمان– وجه - نمود»ی به دست می­آید. از این پانزده ساخت، چهار ساخت در زمان حال و یازده ساخت در زمان گذشته است. تمامی پانزده مورد ساخت فاعلی - مفعولی دارند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The tense-aspect-mood in Khezeli Kurdish

نویسندگان [English]

  • Masoud Mirzabeigi 1
  • Habib Gowhari 2
  • Tayebeh Khoshbakht 3
  • Akbar Azizifar 4
1 - Ph.D. Student of Linguistics, Department of Linguistics, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran
2 Assistant Professor of Linguistics, Department of Linguistics, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran
3 - Assistant Professor of Linguistics, Department of Linguistics, Ilam Branch, Islamic Azad University, Ilam, Iran
4 Assistant Professor, Department of Teaching English Language, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study is to describe tense, aspect, and mood in Khezeli a member of the South-Western Iranian languages family. The data was retrieved from a corpus of audio files and transcribed notes gathered from native speakers living in Karezan district of Ilam province. Like many languages, in Khezeli, the tense, mood, and aspect categories are coded fusionally. Thus, these three categories were investigated as one category called tense-aspect-mood category. The results showed that the future tense is not coded in this dialect. As a result, the context and time adverbials are the only devices to differentiate the future tense from the present tense. In addition, the past and present tenses as well as five aspects are inflectionally coded: perfective, progressive imperfective, non-progressive imperfective, perfect and non-perfect aspects. Khezeli also consists of five moods: indicative, indicative/injunctive, subjunctive, imperative, conditional/optative. It was revealed that perfect/non-perfect and perfective/non-perfect dichotomies are not the same in Khezeli; because, perfect/imperfective and non-perfect/perfective aspects can co-occur in this dialect. On the whole, Khezeli consists of 15 tense-aspect-mood categories. Four of them are in the present tense and the remaining eleven are in the past tense. All of the categories have subject-object case marking system.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khezeli Kurdish
  • tense
  • aspect
  • mood

مراجع

خوشبخت، طیبه (1384). توصیفی زایشی از نظام آوایی کردی خزلی (دهستان کارزان ایلام): رویکردی خطی. پایان­نامة کارشناسی­ارشد زبان­شناسی، دانشگاه پیام نور.
دبیرمقدم، محمد (1392). رده­شناسی زبانهای ایرانی(جلد دوم)، تهران: سمت.
شقاقی، ویدا (1394). فرهنگ توصیفی صرف. تهران: انتشارات علمی.
عباسی، بیستون و آرزو نجفیان (1395). نظام زمان – وجه - نمود در گویش هورامی پاوه. فصلنامه زبان‌شناسی اجتماعی، 1 (1)، 72-91.
کرزون، جرج، ن. (1387). ایران و قضیه ایران. جلد 1، تهران: علمی و فرهنگی.
کریمی­دوستان، غلامحسین (1380). کردی ایلامی(بررسی گویش بدره). سنندج: دانشگاه کردستان.
گوهری، حبیب؛ طیبه خوشبخت؛ اکبر عزیزی­فر؛ غلامحسین کریمی­دوستان و مسعود میرزابیگی (1398). بررسی تحلیلی-ترکیبی بودگی مقوله­های تصریفی فعل در کُردی خزلی. فصل­نامه مطالعات و گویش­های غرب ایران، 8 (3)، 91-108.
مرادی، روناک (1391). وجه­نمایی و وجه در کردی سورانی: رویکردی نحوی و معنایی. رسالۀ دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
--------- (1392). فعل­های کمکی وجهی در کردی سورانی. فصلنامۀ مطالعات زبان­ها و گویش­های غرب ایران، 1(2)، 117-134.
ویسی­حصار، رحمان (1394). زمان و نمود در کردی موکریانی. فصلنامۀ مطالعات زبان­ها و گویش­های غرب ایران،2 (8)، 101-124.
References
Augustine, S. (1960). The Confessions of St Augustine. Trans. and intro. John K. Ryan. Garden City: Image (Doubleday).
Bickel, B., & Nichols, J. (2013). Inflectional Synthesis of the Verb. In: Dryer, Matthew S. & Haspelmath, Martin (eds.) The World Atlas of Language Structures Online. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. (Available online at http://wals.info/chapter/22, Accessed on 2017-06-08.) 
Booij, G. (2007). The grammar of words. An introduction to linguistic morphology. Oxford: Oxford University Press.
Comrie, B. (1976). Aspect. Cambridge: Cambridge University Press.
------------- (1985). Tense. Cambridge: Cambridge University Press.
Cruse, A. (2006). A Glossary of Semantics and Pragmatics. Edinburg: Edinburg University Press.
Crystal, D. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. 6th Edition. Blackwell Publishing.
Dryer, M. S. & Haspelmath, M. (eds.) (2013). The World Atlas of Language Structures Online. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. (Available online at http://wals.info, Accessed on 2018-10-30.) 
Givón, T. (2001). Syntax, an introduction. Volume I. John Benjamins Publishing Company: Amsterdam / Philadelphia.
Lambton, A. K. S. (1974). Persian Grammar: including key. Cambridge: Cambridge University Press.
Mithun, M. (1999). The languages of Native North America. Cambridge: Cambridge University Press.
Palmer, F. R. (2001). Mood and Modality. 2nd Ed. Cambridge: Cambridge University Press.
Shopen, T. (1981). Language Typology and Syntactic description, 2nd Ed. (Volume III), Grammatical Categories and the Lexicon. Cambridge: Cambridge University Press.
Spencer, A. (1991). Morphological Theory: An introduction to Word Structure in Generative Grammar. Oxford: Blackwell.
Spencer, A. (2013). Lexical Relatedness; A Paradigm-Based Model. First Ed. Oxford: Oxford University Press.
Stump, G. T. (2001). Inflection, The Handbook of Morphology. Blackwell Publishing.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار