مقایسه بازنمایی معنایی و مفهوم‏سازی‏های فعل پوشیدن و wear در زبان‏های فارسی و انگلیسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان‏شناسی و زبان‏های خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ‏ارشد آموزش زبان فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش چندرشته‏ای و توصیفی - تحلیلی حاضر، در چارچوب کلّی روان‏شناسی زبان، معناشناسی شناختی و زبان‏شناسی فرهنگی، به مقایسۀ بازنمایی معنایی (مدل ذهنی) و مفهوم‏سازی‏های فعل‏های پوشیدن و wear، با توجّه به پوشش بدن انسان، در زبان‏های فارسی و انگلیسی می‏پردازد. هدف پژوهش بررسی مدل‏های ذهنی فارسی‏زبانان و انگلیسی‏زبانان و مفهوم‏سازی‏های مختلف آن‏ها با توجّه به مفاهیم پیش‏نمونه‏ای «پوشیدن» و wear بوده و به این منظور از تابلوهای ذهنی پیشنهادی جانسون - لیرد (1983) استفاده شده است. جامعۀ آماری متشکّل از تمامی کلیدواژه‏ها و عبارت‏های فارسی و انگلیسیِ حاوی مفهوم «پوشیدن/ پوشاندن» بود که در شش فرهنگ لغت یک‏زبانه و دوزبانة منتخب وجود داشت و حجم نمونه شامل واژه‏ها و عبارت‏های حاوی مفاهیم پیش‏گفته است که از این فرهنگ‏ها جمع‏آوری شده‏اند. نتایج پژوهش نشان می‏دهد که مدل‏های ذهنی فارسی‏زبانان و انگلیسی‏زبانان و نیز مفهوم‏سازی‏های آن‏ها در این زمینه تفاوت‏های چشم‏گیر و شباهت‏های اندکی باهم دارند و ‏فارسی‏زبانان به‏طور پیچیده‏تر و متنوّع‏تری به مفهوم‏سازی و بازنمایی معنایی می‏پردازند که این امر ناشی از دانش‏ فرهنگی متفاوت آنان در این زمینه است. افزون بر این، فارسی‏زبانان از تعدادی فعل سبک و فعل مرکب به­همراه اشیاء پوششی متنوّع استفاده می‏کنند تا مفهوم «پوشیدن/ پوشاندن» را بیان کنند که موجب چندمعنایی گسترده‏تر پوشیدن نسبت به wear می‏شود.
 

کلیدواژه‌ها


آریان‏پور کاشانی، منوچهر (1386). فرهنگ بزرگ یک‏جلدی پیشرو آریان‏پور. تهران: جهان رایانه.
انوری، حسن (1382). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
حسابی، اکبر (1396). مقوله‏های شعاعی اندام‏های حوزة سر: بررسی‏ای شناختی. فصلنامۀ زبان‏پژوهی دانشگاه الزهراء (ع)، 9 (24)، 87-109.
حق‏شناس، علی‏محمد؛ حسین سامعی و نرگس انتخابی (1386). فرهنگ معاصر هزارة انگلیسی - فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
روشن، بلقیس (1377). معناشناسی واژگانی: طبقه‏بندی افعال فارسی. رسالة دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تهران: دانشکدة ادبیات و علوم انسانی.
---------- و مینا وندحسینی (1392). مقایسة مدل‏های ذهنی فارسی‏زبان و آذری‏زبانان. فصلنامة مطالعات زبان و گویش‏های غرب ایران، 1 (3)، 69-102.
---------- و بیستون عباسی (1393). مقایسۀ مدل‏های ذهنی گویشوران فارسی‏زبان و هورامی‏زبان. فصلنامة مطالعات زبان‏ و گویش‏های غرب ایران، 1 (4)، 31-52.
شریفی، لیلا (1388). رویکردی شناختی به یک فعل چندمعنای فارسی. مجلّۀ تازه‏های علوم شناختی، 11 (4)،1-11.
شریفیان، فرزاد (1391). مقدّمه‏ای بر زبان‏شناسی فرهنگی. ترجمة لیلا اردبیلی. تهران: نشر نویسة پارسی.
فراوری، جمشید (1381). فرهنگ طیفی (طبقه‏بندی طیف واژگان فارسی). تهران: هرمس.
کریمی‏دوستان، غلامحسین و روحی بایگی، زهرا (1395). بررسی چندمعنایی فعل سبک ‹زدن› از دیدگاه شناختی. دوماهنامۀ جستارهای زبانی، 7 (3)، 129-148.
گیرارتز، دیرک (1398). معناشناسی پیش‏نمونه‏ای درزمانی: بحثی در واژگان‏شناسی تاریخی. ترجمۀ بلقیس روشن و بیستون عباسی. تهران: نشر نویسة پارسی.
منصوری، مهرزاد (1392). فعل سبک در افعال مرکب فارسی. فصلنامۀ مطالعات زبان و گویش‏های غرب ایران، 1 (1)، 79-106.
References
Craik, K. (1943). The Nature of Explanation. Cambridge: Cambridge University Press.
Evans, V & M. Green (2006). Cognitive Linguistics, An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press Ltd.
Field, J. (2003). Psycholinguistics: A Resource Book for Students. London, NY: Routledge.
Garman, M. (1990). Psycholinguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
Hornby, A. S. (2004). Oxford Advanced Learner’s Dictionary (4th ed.). Oxford: Oxford University Press.
Johnson, M. (1987). The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination and Reason. Chicago: University of Chicago Press.
Johnson-Laird, P. N. (1983). Mental Models: Towards a Cognitive Science of Language, Inference, and Counsciousness. MA: Harward University Press.
----------------------- (1995). Mental models, deductive reasoning, and the brain. The cognitive neurosciences, 65, 999-1008.
Lakoff, G. (1987). Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind. Chicago: University of Chicago Press.
Langacker, R. W. (1987). Foundation of Cognitive Grammar, (2 Volumes). Stanford: Stanford University Press.
--------------------- (1994). Culture, cognition, and grammar. Language contact and language conflict, 25-53.
Lewandowska-Tomaszczyk, B. (2007). Polysemy, prototypes, and radial categories. The Oxford handbook of cognitive linguistics, 139-169.
Longman Group (1997). Longman Language Activator: The World’s First Production Dictionary. UK: Longman Group UK Limited.
Palmer, G. B. (1996). Toward a Theory of Cultural Linguistics. Austin: University of Texas Press.
Rosh, E. (1975). Cognitive representations of semantic categories. Journal of Experimental Psychology: General, 104, 192-233.
Saeed, J. I. (2003). Semantics (2nd ed.). UK: Blackwell Publishing.