اصطلاحات صوری و جوهری در زبان فارسی: مطالعه موردی برخی «اگر»- ساخت‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان‌شناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران.

2 استاد زبان‌شناسی، گروه زبان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

نوشتار پیش رو ازمنظر دستور ساختی آن دسته از اصطلاحات صوری و جوهری را در زبان فارسی بررسی می­کند که نشانة «اگر» دارند. در حالت متعارف، نشانة «اگر» در جملات شرطی به­کار می­رود. برای این هدف، با درنظرگرفتن نظرات فیلمور و دیگران (1998)، شواهد فرهنگ فارسی عامیانه (1387) بررسی شده است. اصطلاحات صوری شامل «اگر»، مفاهیمی همچون احتمال ضعیف، انکار و نفی، قطعیت، ترغیب و شرط­بندی، تأکید و تهدید را بیان می­کنند و اصطلاحات جوهری شامل «اگر»، بیان­گر مفاهیمی نظیر آرزو، تعجیل، خواهش، امر محال و اعتراض هستند. یافته­ها نشان داد که اصطلاحات صوری، به توالی نحوی غیر متعارف تمایل دارند، امّا اصطلاحات جوهری به توالی نحوی متعارف گرایش دارند؛ همچنین، جابه­جایی در توالی نحوی و تغییر زمان افعال در برخی اصطلاحات صوری و جوهری، موجب خروج آن­ها از مفهوم اصطلاحی می­شود. آهنگ کلام نیز یک ویژگی ساختی متمایزکننده در برخی اصطلاحات صوری و جوهری است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Formal and Substantive Idioms in Persian: The Case of “Agar (if)-Constructions”

نویسندگان [English]

  • Sasan Maleki 1
  • Mohammad Rasekh-Mahand 2
1 Assistant Professor, Department of English Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Malayer University, Malayer, Iran
2 Professor of Linguistics, Department of Linguistics, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.
چکیده [English]

The following paper aims at investigating Persian formal and substantive idioms which include “agar (if)” within the framework of construction grammar. Conventionally, “agar (if)” is used in Persian conditional sentences. Following Fillmore et al. (1998), this study attempts to investigate the peculiar syntactic, semantic and phonological features of “agar (if)-constructions” which differentiate them from the regular conditional sentences. Formal “agar (if)-constructions” indicate weak possibilities, denial, certainty, persuasion, emphasis, and threat while substantive “agar (if)-constructions” denote wishes, haste, requests, impossibilities, and objection. The findings showed that formal “agar (if)-constructions” are inclined towards unfamiliar syntactic structures while substantive “agar (if)-constructions” tend to prefer familiar syntactic constructions. Moreover, changes in the word order and the tense could change the idiomatic interpretation in both formal and substantive idioms. Falling intonation is also an idiosyncratic feature in some formal and substantive “agar (if)-constructions”.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • construction grammar
  • formal idioms
  • substantive idioms
  • syntactic order
  • agar (if)-constructions

مراجع

آل احمد، جلال (1331). زن زیادی. تهران: [بدون ناشر].
----------- (1340). نون و القلم. تهران: کتاب زمان.
----------- (1356). پنج داستان. تهران: رواق.
ابن­الرسول، سید محمد رضا؛ سمیه کاظمی نجف­آبادی و مهری کاظمی (1395). رابطة معنایی جمله­وارة پایه و پیرو در جمله­های شرطی زبان فارسی. ادب فارسی، 17 (1)، 93-112.       
بقایی، عاطفه و مهرداد نغزگوی کهن (1397). زمان دستوری جهان­های ممکن ساخت شرطی در زبان فارسی معاصر. زبان فارسی و گویش­های ایرانی، 3 (6)، 55-71.
پزشکزاد­، ایرج (1338). بوبول. تهران: نیل.
---------- (1351). دایی جان ناپلئون. تهران: صفی علیشاه.
پهلوان، عباس (1353). تشریفات. تهران: امیرکبیر.
جمال­زاده، محمدعلی (1320). یکی بود و یکی نبود. تهران: بنگاه پروین.
چهل تن، امیرحسین (1371). دیگر کسی صدایم نزد. تهران: جویا.
راسخ­مهند، محمد (1388). گفتارهایی در نحو. تهران: نشر مرکز.
------------ و مونا شمس­الدینی (1391). طبقه­بندی معنایی اصطلاحات فارسی از دیدگاه زبان­شناسی شناختی. مجلّة ادب­پژوهی، 6 (20)، 11-32.
شهری، جعفر (1357). شکر تلخ. تهران: امیرکبیر.
صفوی، علی اصغر (1350). قایقران رود پاییز. تهران: متین.
طبیب­زاده، امید (1393). طبقه­بندی و ضبط افعال اصطلاحی فارسی. نشر دانش، (4)، 4-20.
فرمان­فرمائیان، عبدالعلی (1356). سابقیه. تهران: آگاه.
کاظمیه، اسلام (1347). قصّه­های کوچه دلبخواه. تهران: رز.
کبیری، رؤیا و علی درزی (1394). جملات شرطی رویدادی در زبان فارسی. پژوهش­های زبان­شناسی، 7 (12)، 31-48.
مکارمی، اصغر (1342). شبگرد. تهران: آبشار.
ملکی، ساسان و محمد راسخ­مهند (1398). تغییرپذیری در اصطلاحات دارای نام­اندامِ سر در زبان فارسی. زبان فارسی و گویش­های ایرانی، 2 (8)، 7-35.
مهتدی، فضل­الله (1349). افسانه­ها. تهران: امیرکبیر.
میرصادقی، جمال (1345). چشم­های من خسته. تهران: اشرفی.
----------- (1347). شب­های تماشا و گل زرد. تهران: نیل.
----------- (1349). درازنای شب. تهران: کتاب زمان.
مینوی، مجتبی (1349). داستان­ها و قصّه­ها. تهران: خوارزمی.
نجفی، ابوالحسن (1387). فرهنگ فارسی عامیانه. چاپ دوم، تهران: نیلوفر.
هدایت، صادق (1313). وغ­وغ ساهاب. تهران: [بدون ناشر].
---------- (1323). ولنگاری. تهران: [بدون ناشر].
---------- (1330). حاجی آقا. تهران: امیرکبیر.
---------- (1333). علویه خانم. تهران: امیرکبیر.
References
Croft, W. & D. A. Cruise (2004). Cognitive Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
Culicover, W., J. Ray & J. Audring (2017). Multiword Constructions in the Grammar. Topics in Cognitive Sciece, 9 (3) 552-568
Fillmore, Ch. J., P. Kay & K. O'corner (1988). Regularity and Idiomaticity in Grammatical Constructions: The Case of Let Alone. Language, 64 (3), 501-538.
Fraser, B. (1970). Idioms within a Transformational Grammar. Foundations of Language, 6 (1), 22-42.
Goldberg, A. & L. Suttle (2010). Construction Grammar. WIREs Cognitive Science, (1), 468-477.
Healey, A. (1968). English Idioms. Kivung, 1 (2), 71-108.
Katz, J. & P. Postal (1963). The Semantic Interpretation of Idioms and Sentences Containing Them. MIT Research Laboratory of Electronic Quarterly Progress Report, (70), 275-282.
Kooij, J. G. (1968). Compounds and Idioms. Lingua. (21), 250-268.
Kovecses, Z. & P. Szabo (1996). Idioms: A View from Cognitive Semantics. Applied Linguistics, 17 (3), 326-355.
Machonis, P. A. (1985). Transformations of Verb Phrase Idioms: Passivization, Particle Movement, Dative Shift. American Speech, 60 (4), 291-308.
Wood, M. M. (1986). A definition of idiom. Bloomington, In: Indiana University Linguistics Club.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار