مقایسه بازتاب استعاری زمان در دو گفتمان متون مطبوعاتی فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد گروه زبان‏ شناسی و زبان های خارجی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه زبان‌‏شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

در پژوهش توصیفی ‌- ‌‌تحلیلی حاضر، در چارچوب کلی معنا‏شناسی ‌شناختی و با تأکید بر نظریه استعارۀ مفهومی لیکاف و جانسون (1980)، ضمن بهره‏گیری از روش نونز و سویتسر (2006) و منطق ریاضی، استعاره‌‏های حرکتی زمان در مقاله‏های سیاسی و اقتصادی روزنامه شرق مقایسه می‌‏شوند. اهداف پژوهش تعیین کارآیی نظریه یادشده، تعیین انواع استعاره‏ های حرکتی زمان و الگوی غالب در این متون، چگونگی توزیع و ساز و کارهای بیانی آن‏هاست. جامعة آماری شامل همة مقاله‏ های سیاسی و اقتصادی این روزنامه در سال (1396) و حجم نمونه شصت مقاله است. نتایج بیان­گر کارآیی نظریة شناختی مورد بحث بود؛ افزون بر این، مشخّص شد که استعارۀ حرکت زمان با بیشترین بسامد (72%)، الگوی غالب است و استعاره‏های حرکت ناظر (18%) و حرکت بی‏ناظر (9%) دیگر الگوهای موجود هستند. نگارندگان استعارۀ حرکت زمان و ناظر را که از کمترین بسامد (1%) برخوردار بود، الگو تلقّی نکردند. بین توزیع انواع استعاره‏ها در هر یک از متون سیاسی و اقتصادی اختلاف معناداری دیده نشد؛ امّا در کل داده‏ ها اختلاف معناداری بین استعارۀ حرکت زمان و استعاره‌های دیگر وجود داشت که می‏تواند نشانه‏ای از بنیادی‌‏تر و حیاتی‏ تربودن زمان نسبت به مکان در مسائل اقتصادی و سیاسی باشد؛ اگرچه در بیشتر استعاره ‏ها، مفاهیم زمانی با استفاده از مفاهیم مکانی بیان شده بودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparison of the Metaphorical Reflection of Time in Two Discourses of Persian Press Texts

نویسندگان [English]

  • Zeinab Nouri 1
  • Belghis Rovshan 2
  • Arsalan Golfam 3
1 Ph.D. Student, Department of Linguistics, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Linguistics and Foreign , Faculty of Humanities, Payame Noor University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Linguistics, Faculty of Humanities, Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In this descriptive-analytic research, different Persian time metaphors reflected in political and economic articles of Shargh Newspaper are compared in the general framework of cognitive semantics, with emphasis on Lakoff and Johnson’s conceptual metaphor theory (1980), while using Núñez and Sweetser’s approach (2006) and mathematical logic. The goals are determining: (1) adequacy of the theory, (2) different types of time metaphor and their dominant pattern in the articles, (3) their distribution, and (4) how they are expressed. Research population consists of all political and economic articles of Shargh Newspaper in 1396 and 60 randomly chosen articles make the sample. The results approved the adequacy of the theory and indicated that time-moving metaphor with the highest frequency (72%) was the dominant pattern while other patterns were ego-moving metaphor (%18) and time-moving-without-ego metaphor (%9). Time-ego-moving metaphors (%1) didn’t make any pattern. The results revealed no significant difference between the above-mentioned metaphors in each kind of the articles but revealed a significant difference between time-moving metaphor and the others in data. Moreover, most temporal concepts were expressed via spatial concepts. This means time is more basic and vital than space in political and economic issues.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive semantics
  • conceptual metaphor theory
  • time metaphor
  • Persian press texts
  • economic texts
  • political texts
افراشی، آزیتا (1392). ادراک و بازنمود زبانی زمان: تحلیلی شناختی. مجموعه مقالات دومین همایش زبان‌‏شناسی و آموزش زبان فارسی، (صص. 52-66). شیراز: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات فارس.
خوشخونژاد، امیرعلی (1398). بررسی مقایسه‏ای برخی عوامل مؤثّر بر تعبیر استعاری زمان در فارسی و بلوچی سرحدی: رویکردی شناختی. رسالۀ دکتری، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.
روشن، بلقیس و لیلا اردبیلی (1392). مقدمه‏ای بر معناشناسی شناختی. تهران: نشر علم.
روشن، بلقیس و مینا وندحسینی (1395). خطوط زمان در زبان فارسی. مطالعات زبان‏ها و گویش‎‏های غرب ایران، 3 (14)، 77-101.
سجودی، فرزان و زهرا قنبری (1391). بررسی معناشناختی استعارۀ زمان در داستان‌های کودک به زبان فارسی (رده سنی الف، ب، ج). نقد ادبی، 5 (19)، 50-70.
شرف‌زاده، محمدحسین؛ فاطمه علوی و آسیه علیمردانی (1392). یک رویکرد شناختی به مفهوم استعاری زمان در زبان فارسی. مجموعه­مقالات دومین همایش زبان‌‏شناسی و آموزش زبان فارسی، شیراز: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس.
کوِچش، زلتان (1393). مقدمه‏ای کاربردی بر استعاره. ترجمه: شیرین پورابراهیم، تهران: سمت.
یوسفی‏ راد، فاطمه (1382). بررسی استعارۀ زمان در زبان فارسی: رویکرد معنی‌شناسی شناختی. پایان­نامة کارشناسی­ ارشد، تهران: دانشگاه تربیت­مدرس.
منصوری، بهاره (1395). فراگیری استعاره‏های حرکتی زمان در کودکان فارسی‏ زبان. رسالة دکتری. تهران: پژوهشکده زبان‏شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.