مقایسه رویکردهای مفهوم‌سازی غم، در اشعار محمدجواد محبت و یدالله بهزاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

3 استادیار گروه زبان و ادبیات کردی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

تحلیل‌های بدیعی که در دهه‌های گذشته برای بررسی استعاره از جانب معناشناسان شناختی، در قالب استعارۀ مفهومی و طرح‌واره‌های تصوری به‌دست داده شده است، تمایز آشکاری با شیوه‌های سنتی بررسی استعاره دارد. در این سازوکار، احساسات بشری بـه‌‌‌‌مثابـة اجسام تصویر می‌شوند؛ به‌‌گونه‌ای که مفهوم انتزاعی حس در قالب پدیده‌ای واجد هستی تجلی می‌یابد. در همین راستا، پژوهش حاضر درصدد آن است تا ابزارهای بیان استعاری مفهوم غم را در قالب تجلیات عینی در اشعار یدالله بهزاد و محمدجواد محبت تحلیل نماید. نتایج پژوهش حاضر که با روش توصیف و تحلیل به انجام رسیده است، نشان می‌دهد که عینی‌سازی مفهوم غم در آثار هر دو شاعر با استفاده از جاندارانگاری، مکان‌مندی، عناصر طبیعت و اشاره به پدیده‌های قابلِ ‌‌خوردن و آشامیدن صورت گرفته ‌است. همچنین، وجود دو طرح‌‌وارة اختصاصی «زمان» و «آفت» در شعر بهزاد، مؤید این مسئله است که وی غم را با تنوع بیشتری تجربه کرده ‌است. استعمال طرح‌واره‌های مشترک در آثار هر دو شاعر نیز می‌تواند از اشتراکات فکری و زبانی کسانی حاکی باشد که در بطن یک فرهنگ پرورش یافته‌اند. بنابراین، نتیجه می‌گیریم که مشابهت و تنوع در آثار ادبی، نتیجة اشتراکات و تفاوت‌های محیط، فرهنگ، دین و ویژگی‌های شخصی و شخصیتی سراینده‌های آن‌هاست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparison of Approaches to Conceptualizing Grief in the Poems of Mohammad Javad Mohabbat and Yadollah Behzad

نویسندگان [English]

  • Hashem Karami 1
  • Nasrin Aliakbary 2
  • Zaniar Naghshbandi 3
1 Ph.D. Student of Persian Language and literature, Department of Persian Language and literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
2 Assistant Professor, Department of Persian Leaguage and Literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Kurdish Language and Literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

Metaphor is among those phenomena whose conception has been basically revisited by cognitive linguists. Being elaborated on in terms of conceptual domains and image schemata, metaphors are now defined not just as a literary device, as it was thought of in traditional approaches, but as a linguistic means for the expression of abstract ideas on the basis of embodied experiences. Adopting a cognitive approach, the present study seeks to identify the tools that are employed by Yadollah Behzad and Mohammad Javad Mohabat for metaphorical reflection of grief in their poetry. Detailed analyses of our data demonstrate that in the works of both poets the notion of grief has been metaphorically expressed via animism, placeness, and also referring to natural components and comestible phenomena. The shared mechanisms one can find in both poets’ works hint to the shared experiences that both poets might have had in their life. Moreover, the fact that Behzad has used other notions like “time” and “downfall” in his poetry shows that he has perceived grief in a variety of other experiences as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognitive linguistics
  • conceptual metaphor
  • abstract concepts
  • objective concepts
  • sadness
  • Mohammad Javad Mohabbat
  • Yadollah Behzad

مراجع

اردبیلی نجفی، احمد بن محمد (۱۳۷۳). حدیقه‌الشیعه. چاپ سوم. قم: انتشارات انصاریان.
استاک‌ول، پیتر (۱۳۹۳). درآمدی بر شعرشناسی شناختی. مترجم: لیلا صادقی. تهران: انتشارات مروارید.
افراشی، آزیتا (۱۳۸۳). نگاهی به تاریخچه استعاره. به کوشش فرهاد ساسانی، استعاره: مبنای تفکر و ابزار زیبایی‌آفرینی امبرتو اکو، مایکل ردی، جورج لیکاف، جان رابرت‌تیلر، جوئل واینسهایمر، ریچارد مورن. تهران: انتشارات سورة مهر.
افراشی، آزیتا؛ عاصی، سیدمصطفی؛ جولایی، کامیار (۱۳۹۴). استعاره‌های مفهومی در زبان فارسی تحلیلی شناختی و پیکره‌مدار. زبان‌شناخت، 6 (2)، 39-61.
اونز، وی‌ویان؛ گرین، ملانی (۱۳۹۸). زبان‌شناسی شناختی، مترجم: جهانشاه میرزابیگی. تهران: انتشارات آگاه.
براتی، مرتضی؛ صالحی‌ مازندرانی، محمدرضا؛ امامی، نصرالله؛ لویمی‌ مطلق، کریم (۱۳۹۵). مفهوم‌شناسی تطبیقی استعاره در غرب و بلاغت اسلامی. جستارهای ادبی، (192)، 107-128.
بهزاد، یدالله (۱۳۸۷). یادگار مهر. تهران: نشر آگاه.
بهزاد، یدالله (۱۳۹۱). گلی بیرنگ. تهران: نشر مهرویستا.
بیگزاده، خلیل؛ الماسی، عطا (۱۳۹۵). جلوه‌های مقاومت در شعر یدالله بهزاد کرمانشاهی. نشریة ادبیات پایداری، 8 (15)، 103-125.
جابره ناصرو، عظیم؛ کوهنورد، پریچهر (۱۳۹۵). تحلیل شناختی استعارة عشق و غم در غزلیات شهریار. فصلنامة مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، 3 (13)، 21-41.
جامه‌شورانی، عفت (۱۳۹۵). اصطلاحات و مضامین ادبیات پایداری در شعر دفاع مقدس شاعر کرمانشاهی محمد جواد محبت. اولین کنفرانس بین‌المللی پژوهش و تحقیق در علوم و مهندسی، تهران.
حسینی آبباریکی، سیدآرمان؛ ساعدی، سلما (۱۳۹۸). بررسی نوستالژی در اشعار یدالله بهزاد کرمانشاهی. پنجمین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه زبان و ادبیات ایران (با رویکرد فرهنگ مشارکتی)، تهران.
خانلری، پرویز (۱۳۲۷). تحلیل انتقادی در عروض فارسی و چگونگی تحول اوزان غزل. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
راسخ‌مهند، محمد (۱۳۹۳). درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی نظریه‌ها و مفاهیم. تهران: انتشارات سمت.
شریفی‌مقدم، آزاده؛ آزادی‌خواه، مریم؛ ابوالحسنی‌زاده، وحیده (۱۳۹۸). مقایسة استعاره‌های مفهومی غم و شادی در اشعار پروین اعتصامی. فصلنامة علمی-پژوهشی زبان ‌پژوهی، 11 (30)، 179-202.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۳۶۶). صور خیال در شعر فارسی. تهران: انتشارات آگاه.
فرشی، وجیهه؛ افخمی، علی؛ افراشی، آزیتا؛ کریمی‌دوستان، غلامحسین (1389). استعاره‌های مفهومی غم در زبان فارسی: رویکردی شناختی و پیکره‌ای، 9 (17)، 85-99.
فرشی، وجیهه؛ افراشی، آزیتا (۱۳۹۹). تفاوت‌ها و شباهت‌های مفهوم‌سازی غم در زبان خودکار و زبان شعر: رویکردی شناختی. جستارهای زبانی، ۱۱ (۱)، ۱۹۳-۲۱۷.
فیض کاشانی، محمدمحسن (۱۳۶۴). الوافی. چاپ اول. اصفهان: مرکز تحقیقات علمی و دینی امیرالمؤمنین علی (ع).
کلینی، محمد (۱۳۸۷). اصول کافی. مترجم: جواد مصطفوی. چاپ اول. تهران: نشر بیتا.
کووچش، زولتان (۱۳۹۶). استعاره‌ها از کجا می‌آیند؟ (شناخت بافت در استعاره). مترجم: جهانشاه میرزابیگی. تهران: انتشارات آگاه.
لوریا، اسکندر رومانویچ (۱۳۹۱). زبان و شناخت. مترجم: حبیب‌الله قاسم‌زاده. چاپ سوم. تهران: نشر ارجمند.
محبت، محمدجواد (۱۳۸۱ الف). رگبار کلمات. کرمانشاه: نشر صبح روشن.
محبت، محمدجواد (۱۳۸۱ ب). آه...ای بانوی طوبی‌سایه...آه. کرمانشاه: نشر صبح روشن.
محبت، محمدجواد (۱۳۸۷ الف). از سال‌های دور و نزدیک. تهران: نشر تکا.
محبت، محمدجواد (۱۳۸۷ ب). نردبان آسمان. تهران: انتشارات سورة مهر.
محبت، محمدجواد (۱۳۹۰). اشک لطف می‌کند. مشهد: آستان قدس رضوی.
محبت، محمدجواد (۱۳۹۱). نت آواز قناری‌ها. کرمانشاه: نشر صبح روشن.
مولودی، امیرسعید (۱۳۹۴). مفهوم‌سازی استعاری احساسات در زبان فارسی با رویکردی شناختی. رساله دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تهران.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار