واکه‌های ساده‌ی لری خرم‌آبادی: یک بررسی صوت‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد زبان‌شناسی عمومی، گروه زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

3 استادیار گروه زبان‌شناسی، دانشکده زبان‌های خارجی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی‌های نظام واکه‌ای گویش لری خرم‌آبادی باتوجّه‌به تأثیر جنسیت گویشوران ازمنظر آواشناسی صوت‌شناختی سازمان‌دهی شده است. دراین‌راستا، پارامترهای صوت‌شناختی فرکانس پایه، فرکانس دو سازة نخست، دیرش و شدت واکه‌های ساده گویش لری خرم‌آبادی براساسِ 10 گویشور (5 مرد، 5 زن) بررسی شدند. گویشوران 1620 نمونه آوایی حاوی واکه‌های /ɑ،y،ø،o،u،ə،a،e،ʏ،ɪ،i/ تولید کردند. براساس نتایج، کمترین میزان فرکانس پایه در واکة /a/ و بیشترین مقدار در گروه مردان و زنان به‌ترتیب در واکه‌های /e/ و /ʏ/ مشاهده شده است. ازنظرِ افراشتگی واکه‌های /a/ و /i/ به‌ترتیب بازترین و بسته‌ترین واکه‌های این گویش‌اند. واکه‌های /i/ و /o/ به‌ترتیب پیشین‌ترین و پسین‌ترین واکه‌های لری خرم‌آبادی هستند. بیشترین و کمترین دیرش به‌ترتیب در گروه مردان متعلق به واکه‌های /ø/ و /ʏ/ و در گروه زنان متعلق به واکه‌ها‌ی /ɑ/ و /ə/ است. بیشترین میزان شدت در واکه‌های لری خرم‌آبادی برای واکه /e/ و کمترین شدت در گروه مردان در واکه /a/ و در گروه زنان در واکه /u/ گزارش شد. درمجموع، فرکانس پایه، فرکانس دو سازه نخست و دیرش واکه‌های لری خرم‌آبادی در زنان بیشتر از مردان است و در پارامتر شدت عکس این موضوع صادق است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

احمدی نرگسه، رحیم (1375). ساخت واژگانی گویش لری، خرم‌آباد و بخش چگنی. پایان‌نامه کارشناسی‌‌ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبایی.
بی‌جن‌خان، محمود (1369). تجزیه و تحلیل صوتی واکه‌های ساده و مرکب زبان فارسی براساس نظریه فانت. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تهران.
بی‌جن‌خان، محمود (1392). نظام آوایی زبان فارسی. تهران: انتشارات سمت.
ثمره، یدالله (1378). آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوایی هجا. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
خدایی، الهام؛ نوربخش، ماندانا (1400). واکه‌های ساده لری مینجایی: یک بررسی صوت‌شناختی. علم زبان، 8 (14).
سپنتا، ساسان (1351). بررسی فونتیکی خصوصیات واج‌های زبان فارسی. رساله دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه تهران.
شیخ‌سنگ‌تجن، شهین (1389). کاهش واکه‌ای در زبان فارسی. رساله دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه تهران.
صالحی، فرانک (1387الف). تعیین فرکانس سه سازة اوّل واکه‌های زبان فارسی در دانشجویان 18-24 ساله دانشگاه‌های علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه اصفهان. پژوهش در علوم توان‌بخشی، 4 (1)،. 35-44.
صالحی، فرانک؛ بهرامی، اکبر؛ پورقریب، جمشید؛ ترابی نژاد، فرهاد؛ کمالی، محمد (1387ب). ساختار سازه‌ای واکه‌های زبان فارسی در دانش‌آموزان 7 تا 9 ساله عادی و مبتلا به افت شنوایی متوسط و شدید شهر اصفهان. شنوایی‌شناسی، 17(2)، 42-57.
صالحی، گلریز (1359). مقایسة فرآیندهای آوایی در گونة استاندارد تهرانی و گویش لری. پایان‌نامة کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تهران.
فشندکی، شهره (1390). بررسی صوت‌شناختی (آکوستیکی) واکه‌های ساده زبان فارسی معیار. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه الزهرا (س).
کردزعفرانلوکامبوزیا، عالیه؛ ملکی‌مقدم، اردشیر؛ سلیمانی، آرزو (1391). مقایسه فرآیندهای واجی همخوان‌های گویش لری بالاگریوه با فارسی معیار. جستارهای زبانی، 4 (1)، 151-179.
کریمی، وحید؛ کریمی، امید؛ گرجی، حسین (1396). جستاری بر گویش بختیاری در شهرستان ازنا (لرستان). تحقیقات جدید در علوم انسانی، 3 (18)، 143-157.
محمدی، امید؛ پورغریب، جمشید (1386). تعیین ساختارهای سازه‌ای واکه‌های زبان فارسی و مقایسة آن‌ها بین کودکان 7 تا 9 سال و بزرگسالان 18 تا 22 سال فارسی‌زبان. کومش، 9 (2)، 105-110.
مدرسی قوامی، گلناز (1391). طبقات واکه‌ها در زبان فارسی: یک بررسی آکوستیکی. مجموعه‌مقالات دانشگاه علامه طباطبایی. 281. 724-736.
مدرسی قوامی، گلناز (1393). آواشناسی: بررسی علمی گفتار. تهران: انتشارات سمت.
مدرسی، یحیی؛ صالحی کوپائی، هنگامه (1395). دیرش ذاتی واکه‌های گونه معیار فارسی معاصر. زبان‌شناخت، 7 (2)، 83-110.
نوربخش، ماندانا (1392). آواشناسی فیزیکی با استفاده از رایانه. تهران: انتشارات علم.
نوربخش، ماندانا؛ حسینی کیونانی، نینا (1396). تحلیل آکوستیکی واکه‌های ساده و مرکب گویش کردی کرمانشاهی در بافت کلمه/جمله. زبان و زبان‌شناسی، 13 (25)،. 1-26.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار