طبقه‌بندی معنایی افعال ساده دارای متمم حرف اضافۀ «به»‌ای: یک بررسی پیکره‌بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان‌شناسی و آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 کارشناسی‎ارشد آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

از حروف اضافۀ پرکاربرد زبان فارسی می‌توان به حرف‎های «از، به، در، برای و با» اشاره کرد. این حروف اضافه در جستجوهای پیکره‌ای و بررسی داده‌های زبانی از پربسامدترین تولیدات زبانی هستند و همین بسامد بالا می‌تواند مؤیّد نقش مهمّ این واحدهای زبانی باشد. گروه‌های حرف‌اضافه‌ای در جمله یا در نقش افزوده ظاهر می‌شوند یا نقش متمّمی ایفا می‌کنند. هدف پژوهش حاضر که بر نقش متمّمی حرف اضافۀ «به» متمرکز است، دسته‌بندی معنایی فعل‌های ساده با ظرفیت مفعول حرف‌اضافۀ «به»ای است. در این مسیر از رویکرد لوین در دسته‌بندی افعال زبان انگلیسی بهره‌ گرفته ‌می‌شود. لوین بر این باور است که شباهت رفتار نحوی و ظرفیت‌های نحوی افعال می‌تواند منجر به شباهت‌های معنایی شود. در نوشتار پیش رو حدود (200) فعل سادۀ زبان فارسی که در ظرفیت آن‎ها مفعول حرف‌ اضافۀ «به»‌ای وجود دارد، از فرهنگ ظرفیت نحوی افعال زبان فارسی انتخاب و استخراج شد و سپس تلاش شد تا با الهام از رویکرد لوین، دسته‌بندی معنایی روی این گروه از افعال صورت‌پذیرد. بررسی و دسته‌بندی داده‌ها نشان داد می‌توان این افعال را در هفت طبقۀ معنایی گروه‌بندی کرد. بدیهی است که دستیابی به این طبقات معنایی در فعّالیت‌های مختلفی ازجمله یادگیری زبان و تدریس فعل به‌عنوان هستۀ اصلی جمله بسیار کارآمد است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Classifying the Simple Verbs with the Complement of the Preposition /be/: a Corpus-based Research

نویسندگان [English]

  • Reza Morad Sahraei 1
  • Samira Mirzaei 2
1 Professor of Linguistics, Department of Linguistics and Teaching Persian to non-Persian Speakers, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 M.A. of Teaching Persian to Foreign Language Learners, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Among simple prepositions, we can name ɂaz ‘from’; be ‘to’; daɹ ‘in’; baɹaye ‘for’ and ba ‘with’. The simple prepositions are the most frequent language unit when we search different corpora. This frequency confirms the importance of these language units. Prepositional phrases appear in the sentence either as an argument or as an adjunct. The purpose of this research is to classify the simple verbs with the object of the preposition /be/ in Persian language. This research has used Levin's approach in categorizing English verbs. Levin believes that the similarity of syntactic behavior and syntactic valence of verbs can lead to semantic similarities. In this paper, to investigate this issue, about 200 simple Persian sense verbs that have the object of the preposition /be/ were selected and extracted from the Syntactic Valency Lexicon for Persian Verb (gathered according dependency grammar), and then classified according to Levin's approach. The classification of the data indicated that these verbs could be grouped into seven semantic categories. It is obvious that achieving these semantic classes is useful for language learning and teaching the verbs as the core of the sentence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • preposition
  • syntactic Valence of verb
  • corpus linguistics
  • prepositional object
  • Persian language

مراجع

اسمعیلی طاهری، احسان (1397). بحثی در تقسیم حروف اضافۀ بسیط فارسی (کارکردهای چندگانۀ پنج حرف اضافۀ بسیط اصلی). مجلّه مطالعات زبانی و بلاغی، 17 (9)، 35-54.
افخمی، علی؛ اصغری، سیده زهرا (1391). چگونگی اشتقاق مفاهیم غیرمکانی از مفهوم مکانی حرف اضافۀ «در» در حوزۀ معناشناسی شناختی و براساس نظریۀ LCCM . زبان‌پژوهی دانشگاه الزهرا، (7)، 28-48.
چنگیزی، احسان؛ عبدالکریمی، سپیده (1396). روند دستوری‎شدگی حرف اضافۀ از در زبان فارسی. مجلّۀ پژوهش‌های زبانی، 8 (2)، 21-38.
حیدرپور، تهمینه (1383). شیوه‌های تغییر ظرفیت فعل در زبان فارسی. مجموعه‎مقاله‌های ششمین کنفرانس زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی (دانشکدة ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی)، 6 و ۷ آذر 1383، به‎کوشش ابراهیم کاظمی، (صص. 121-132)، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
راسخ‎مهند، محمد؛ کیانی، پریسا (1396). توالی گروه‌های حرف اضافه‌ای در زبان فارسی. نشریۀ پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، 13 (7)، 13-41.
رضایی، والی؛ سعیدی، همایون (1394). گروه‌های حرف اضافه‌ای در زبان فارسی: یک بررسی نقش‎گرا. زبان‌شناخت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 6 (11)، 119-142.
رضویان، حسین؛ خانزاده، معصومه (1393). چندمعنایی حرف اضافۀ ”به“ در زبان فارسی با رویکرد معنی‌شناسی شناختی. مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، 2 (7)، 57-79.
صادقی، علی اشرف (1372). دربارۀ فعل‌های جعلی در زبان فارسی. مجموعه‎مقالات سمینار زبان فارسی و زبان علم، (صص. 246-236)، تهران: مرکز نشردانشگاهی.
صحرائی، رضامراد؛ آقایی، حمید (1398). رهنمودهائی برای آموزش دستور زبان فارسی. جلد یک. تهران: نشر نویسة پارسی.
صحرائی، رضامراد (1399). زبان فارسی را چگونه آموزش دهیم. تهران: نشر نویسة پارسی.
طبیب‌زاده، امید (1384). وابسته‌های فعل در زبان فارسی براساس نظریه وابستگی. دستور، (1)، 13-28.
طبیب‌زاده، امید (1385). ظرفیت فعل و ساخت‌های بنیادین جمله در فارسی امروز: پژوهشی براساس نظریة دستور وابستگی. تهران: نشر مرکز.
طبیب‌زاده، امید (1393). دستور زبان فارسی براساس نظریۀ گروه‌های خودگردان در دستور وابستگی. تهران: نشر مرکز.
عباسی، محمود؛ انزایی‌نژاد، رضا (1382). متمّم فعل و افعال متمّم‌پذیر در تاریخ جهانگشای جوینی. دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، (3)، 335-352.
علی‎نژاد، مریم؛ آرین‌پور، مهلا (1398). رویکرد معناشناسی شناختی به حرف اضافة «به» با تأکید بر شاهنامه فردوسی. زبان‌شناخت، 10 (1)، 81-97.
مختاری، شهره؛ رضایی، حدائق (1392). بررسی شناخت شبکۀ معنایی حرف اضافه «با» در زبان فارسی. مجلّۀ زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان دانشگاه فردوسی مشهد، 9 (5)، 74-94.
مظفری، زهرا؛ تاکی، گیتی؛ صباغ جعفری، مجتبی؛ یوسفیان، پاکزاد (1397). سامانۀ رفع ابهام معنایی از حروف اضافه در زبان فارسی با استفاده از قالب‎های معنایی. مجلّة پژوهش‌های زبانی، 1 (9)، 99-117.
میرزائی، آزاده (1393). فعل‌های چندپاره زبان فارسی. علم زبان، 2 (2)، 53-70.
میرزائی، آزاده (1398). انواع الگوهای ساخت مجهول در زبان فارسی. دستور، (15)، 131-152.
نغزگوی کهن، مهرداد (1386). ظرفیت فعل (نقدی بر کتاب ظرفیت فعل و ساخت‌های بینادین جمله در فارسی امروز؛ پژوهشی براساس نظریه دستور وابستگی. اثر امید طبیب‌زاده، تهران، نشر مرکز)،‌ دستور، (3)، 233-241.
یوسفیان، پاکزاد؛ تاکی، گیتی؛ مرادی، ابراهیم (1394). بررسی معنایی و دسته‌بندی حروف اضافۀ زبان فارسی برپایۀ نظریۀ لیبر. مجلّۀ جستارهای زبانی، 6 (6)، 299-321.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار