تحلیلی بر مبنای بهینگی درباره کوتاه‌شدگی واکه‌ای برای رفع التقای واکه در زبان کردی و فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‎شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

2 استادیار زبان‎شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

3 استادیار زبان‎شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر براساس واج‎شناسی بهینگی، به رفع التقای واکه در ارتباط با کوتاه‎شدگی واکه‎ای در زبان کردی و فارسی، پرداخته است. مجموعة فیلم‎ها، سریال‎ها و متون نوشتاری، پیکرة پژوهش حاضر را تشکیل داده است، براساس تجزیه و تحلیل داده‎ها، نگارندگان نتیجه گرفته‎اند که دو زبان فارسی و کردی برای رفع التقای واکه در برخی محیط‎های آوایی، از غلت‎سازی به‎شیوة کوتاه‎شدگی واکه‎ای استفاده می‎کنند. در زبان فارسی برای رفع التقای واکه، دو واکة افراشته /i/ و/u/  براثر غلت‎سازی ازراه کوتاه‎شدگی واکه‎ای به‎ترتیب به یک واکة کوتاه و یک همخوان غلت /j/ و/w/  تبدیل می‎شوند. در زبان کردی میانی، فرایند غلت‎سازی در واکه‎های افراشته /i:،u: /  و نیمه‎افراشته /ē:،ō: /  رخ می‎دهد؛ همچنین، غلت‎سازی در زبان فارسی با تغییر کمّی در واکة کشیدة /i:/ و تغییر کمّی و کیفی در واکه کشیده /u:/ همراه است. درمقابل، غلت‎سازی در زبان کردی میانی تنها با تغییر کمّی در واکه‎های کشیده همراه است. تحلیل بهینگی نیز مشخّص کرد که عامل اصلی در رفع التقای واکه در هردو زبان فارسی و کردی میانی، الزام به وجود آغازه در ساختار هجایی آن‎ها است. در بافت‎هایی که در آن‎ها غلت‎سازی ازراه کوتاه‎شدگی واکه‎ای رخ می‎دهد، محدودیت‎های فعّال مشترک در زبان فارسی و کردی میانی عبارت است از:  .AGREE(place); ONSET; MAX; DEP; IDENT (µ

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Analysis Based on Optimality about Vowel Reduction to Resolve Hiatus in Kurdish and Persian

نویسندگان [English]

  • Omid Ghalkhani 1
  • Maryam Iraji 2
  • Faezeh Farazandehpour 3
1 Ph.D. Student of Linguistics, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of Linguistics, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor of Linguistics, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

The present study deals with hiatus resolution through vowel reduction in Kurdish and Persian based on OT phonology. A collection of movies, TV series, and written texts formed the corpus of the study. In data description and analysis, the linguistic intuition of native Persian and Central Kurdish speakers were used. Based on the analysis, the authors concluded that Persian and Kurdish use glide formation through vowel reduction to resolve hiatus in certain phonetic environments. In Persian, to resolve hiatus, the two high vowels /i/ and /u/ are converted into a short vowel and the glides /j/ and /w/, respectively. In Central Kurdish, glide formation occurs in high vowels /i:, u:/ and mid-high vowels /ē:, ō:/. Glide formation in Persian is accompanied with a quantitative change in vowel /i:/ and a quantitative and qualitative change in /u:/. In contrast, glide formation in Central Kurdish is accompanied with only quantitative change in long vowels. The OT analysis revealed that the main factor driving hiatus resolution in both Persian and Kurdish is the need for an onset in syllable structure. In contexts in which glide formation occurs through vowel reduction, the active constraints in Persian and Kurdish are: ONSET, AGREE(place), MAX, DEP, IDENT(µ).

کلیدواژه‌ها [English]

  • vowel hiatuse
  • glid information
  • vowel reduction
  • Optimality Theory
  • Perssian
  • Kurdish

مراجع

احمدی، مهران؛ زاهدی، محمد صادق؛ غلامی، وحید (1398 الف). کوتاه‎شدگی واکه در کردی میانی: تحلیلی براساس اصول واج‎شناسی بهینگی. فصلنامة مطالعات زبان‎ها و گویش‎های غرب ایران، 7 (24)، 21-31.
احمدی، مهران؛ زاهدی محمد صدیق؛ غلامی، وحید (1398 ب). التقای واکه‎ها و رفع آن در کردی میانی. فصلنامة مطالعات زبان‎ها و گویش‎های غرب ایران، 7 (26)، 1-15.
اسماعیلی متین، زهرا؛ کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه؛ گلفام، ارسلان؛ دبیرمقدم، محمد (1395). رفع التقای واکه در بافت /ɑ-i/ در مرز اشتقاق واژه‎های زبان فارسی: نظریة بهینگی. فصلنامة مطالعات زبان‎ها و گویش‎های غرب ایران، 3 (115)، 25-40.
امیرجانی، شهین؛ کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه؛ نجفیان، آرزو (1398). التقای واکه میان پیشوند استمراری /mi/ و ستاک حال در زبان فارسی: واج‎شناسی زایشی. فصلنامة پژوهش‎های زبان و ادبیات فارسی، (53)، 23-47.
ثمره، یدالله (1380). آواشناسی زبان فارسی، آواها و ساخت آوایی هجا. تهران: مرکز دانشگاهی.
جم، بشیر (1394). راه‎کارهای برطرف‎کردن التقای واکه‎های فارسی. مجلّة زبان‎شناسی و گویش‎های خراسان، دانشگاه فردوسی مشهد، (12)، 79-100.
زاهدی، محمدصدیق (1392). بررسی فرایندهای واجی کردی سنندجی براساس واج‌شناسی بهینگی. رسالة دکتری زبان‎شناسی همگانی. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
صادقی، وحید؛ صادقی، سولماز (1396). التقای واکه‎ها در کردی سورانی. پژوهش‎های زبانی، 8 (1)، 117-136.
فتاحی، مهدی (1393). غلت‌سازی واکه به‎عنوان راهکاری برای رفع التقای واکه‌ها بررسی نمونه‌ای در کردی کلهری. پژوهش‎های زبان‎شناسی تطبیقی، 4 (7)، 263-275.
کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (1398). واج‎شناسی: رویکردهای قاعده‎بنیاد. چاپ هشتم، تهران: سمت.
کریمی‎دوستان، غلامحسین (۱۳۸1). ساختمان هجا در زبان کردی. مجلّه تخصّصی زبان و ادبیات دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، ۳۵ (2-1)، ۲۳۵-۲۴۸.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار