تأثیر قدرت موضوعات فعلی بر حالت نمایی افتراقی: شواهدی از گویش هورامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشجوی دکتری، دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

حـالت­نمایی افتـراقی پدیده­ای در نظام صرفی زبان‌هایی است که مشخّصۀ حالت را به­شکل آشکار و به­وسیلۀ وندهای تصریفی بر روی گروه‌های اسمی نمایش می‌دهند. این پدیده در زبان‌های دارای نظام حالت مفعولی، به شکل حالت‌نمایی افتراقی سازۀ مفعول و در زبان‌های واجد نظام کنایی، به شکل حالت‌نمایی افتراقی سازۀ فاعل است. این مقاله ضمن معرّفی و توصیف موارد فاعل‌نمایی و مفعول‌نمایی افتراقی در گویش هورامی، شرایط ظهور این پدیده‌ها را در ساخت‌های کنایی و مفعولیِ این گویش تبیین می­نماید. در این راستا، با معرّفی قدرت موضوعات فعلی و نحوۀ محاسبۀ آن در ساخت‌های مفعولی و کنایی، نشان می‌دهیم که تفاوت در میزان قدرت موضوعات فعلی موجب پدیدآمدن حالت‌نمایی افتراقی در این گویش می‌شود؛ بدین معنا که تنها موضوعات فعلی قوی و برجسته میزبان پایانۀ صرفی حالت‌نما هستند. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهند که حالت‌نمایی آشکار در ساخت‌های مفعولیِ گویش هورامی برای بازشناسی روابط دستوری و در ساخت‌های کنایی این گویش جهت بازنمایی برجستگی کلامی سازۀ گیرندۀ تکواژ حالت‌نما به کار می‌رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Argument Strength and Differential Case Marking: Some Evidence from Hawrami

نویسندگان [English]

  • Mohammad Rasekh Mahand 1
  • Zaniar Naghshbandi 2
چکیده [English]

Differential Case Marking (DCM) refers to a situation in which only some nominals with a specific grammatical function are overtly case-marked and others remain unmarked. This phenomenon is attested in both Accusative and Ergative languages; in the former set of languages, DCM gives rise to Differential Object Marking (DOM) and in the latter set of languages it causes Differential Subject Marking (DSM) Among different approaches that have been proposed for accounting for DOM and DSM is that of De Hoop and Narasimhan (2005, 2008). They propose a model where both DOM and DSM are associated with the notion of the argument strength. The present paper seeks to use the notion of argument strength to account for patterns of DCM in Hawrami and by doing so, lend more empirical support to De Hoop and Narasimhan's model.
Two distinct kinds of DCM in Hawrami are investigated: the overt marking of definite direct objects in the accusative construction, and the oblique marking of certain kinds of Agent in pragmatically-marked transitive clauses in the past tenses. Both De Hoop and Narashiman's notion of DCM, and Hopper and Thompson's notion of graded transitivity are invoked to explain the alternations concerned.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hawrami
  • Differential Case Marking
  • Argument Strength
  • Graded Transitivity

مراجع

ارانسکی، ای ام (1358). مقدّمۀ فقه اللّغه ایرانی، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران: انتشارت پیام.
راسخ مهند، محمّد (1386). «مفعول نمایی افتراقی در برخی زبان‌های ایرانی»، ویژه­نامۀ گویش­‌شناسی، دورۀ ‌4، شمارۀ 1 و 2، صص 2-32.
------------ و ایزدی‌فر، راحله (1390). «تأثیر معرفگی بر نشانۀ مفعولی در زبان‌های تاتی، تالشی و بلوچی»، جستارهای زبانی، دورۀ 2، شمارۀ 1، صص 21-41.
محمودویسی، پروین (1390). «عروض در شعر کردی سورانی»، بـه کوشش امید طبیب­زاده. مجموعة جشن‌نامۀ ابوالحسن نجفی، تهران: انتشارات نیلوفر، صص 615-645.
نقشبندی، شهرام (1375). نظام آوایی گویش هورامی (گونۀ شهر پاوه) از دیدگاه واج‌شنـاسی زایـشی و واج‌شنـاسی جزمستقل، پـایـان‌نامۀ‌ کـارشناسی ارشد، گروه زبان­شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
نقشبندی، زانیار (1390). ساخت‌های کنایی در گویش هورامی، پایان­نامۀ‌ کارشناسی ارشد، گروه زبان­شناسی دانشگاه کردستان، سنندج.
----------- (1392). «دستوری­شدگی ترتیب سازه‌ای در ساخت‌های کنایی نشان‌دار در گویش هورامی»، به کوشش مهرداد نغزگوی کهن. مجموعه مقالات نخستین هم‌اندیشی زبان‌های ایرانی، تهران: نویسه، صص 193-212.
Aissen, J. (2003). “Differential Object Marking: Iconicity vs. Economy”, in: Natural language and Linguistic Theory, 21, pp. 435-483.
Arkadiev, Peter M. (2008). “Differential Argument Marking in Two-term Case Systems and Its Implications for the General Theory of Case Marking”, in: Differential Subject Marking, eds. H. De Hoop and P. De Swart, Netherlands: Springer.  
Comrie, B. (1989). Language Universals and Linguistic Typology, Chicago: University of Chicago Press.
De Hoop, H. and Narasimhan, B. (2008). “Ergative Case Marking in Hindi”, in: Differential Subject Marking. eds. H. De Hoop, and P. De Swart, Netherlands: Springer.
 ----------------------------------(2005). “Differential case-marking in Hindi”, in: Competition and Variation in Natural Languages: The Case for Case. eds. M. Amberber and H. de Hoop. Oxford: Elsevier.
Hopper, P.J. and Thompson, S.A. (1980). “Transitivity in Grammar and Discourse”, in: Language, 56, 2, pp. 251-299

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار