دستوری‌شدگی طبقه‌نمای «/done ne» در گونۀ تاکستانی زبان تاتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشجوی دکتری، دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

یکی از فرایندهای مهم تغییر زبانی، دستوری­شدگی است. طیّ این فرایند، واحد­های واژگانی به­تدریج نقش معنـایی خـود را از دست می­دهند و از یک واحـد قـاموسی به واحد نقشی یا دستوری تبدیل می­شوند و یا واحدهای دستوری، دستوری­تر می­شوند. طبقه­نماها نشان­دهندۀ سازمان­دهی دانش سخنگویـان یک زبـان هستند و براساس جـوانب فـرهنگی مشترک بیـن سخنگویان آن زبان برای طبقه­بنـدی مفـاهیم به­کارمی­روند. سـاخته­شدن طبقه­نماهای عـددی در زبـان تاتی نمونه­ای از دستوری­شدگی است. بررسی طبقه­نماهای عددی نشان می­دهد که این کلمه­ها حاصل دستوری­شدگی یک اسم به طبقه­نما هستند. این عناصر زبانی، ویژگی­های کلمه­های قاموسی را از دست داده­اند و ویژگی­های کلمه­های نقشی را کسب کرده­اند. این تحقیق به بررسی فرایند دستوری­شدگی طبقه­نمای عددی «done» یا «ne» در تاتی تاکستانی می­پردازد. طبقه­نمای عددی عام «done» در گونۀ تاکستانی زبان تاتی جایگزین سایر طبقه­نماهای عددی در این گونۀ زبانی شده و در اثر کاربرد زیاد به­صورت «ne» کاهش آوایی یافته است. براساس معیارهای مطرح­شده در ایـن مقـاله می­توان گفت که دستوری­شدگی تا حدّ زیادی در مورد طبقه­نمای عددی عام «ne» در گونۀ تاتی تاکستانی رخ داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Grammaticalization of the Numeral Classifier, done (ne) in Tāti

نویسندگان [English]

  • Mehrdad Naghzguy Kohan 1
  • Rahele Izadifar 2
چکیده [English]

Grammaticalization is the change in language whereby lexical items and constructions come in certain linguistic contexts to serve grammatical functions, and, once grammaticalized, continue to develop new grammatical functions. Classifiers typically index some perceived characteristics of the phenomenon to which the classification refers. Classifiers indicate the organization of knowledge among native speakers of a language, so they are based on common cultural aspects among speakers of that language for classifying concepts. Development of numeral classifiers in Tāti is an instance of grammaticalization. Studying numeral classifiers indicates that these words are the result of grammaticalization of a noun into a classifier. These linguistic elements have lost their lexical characteristics and instead, have gained properties of functional items. This research studies the grammaticalization process of numeral classifier "ne" in Tāti dialect of Tākestān.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grammaticalization
  • Numeral Classifiers
  • Tāti
  • Tākestāni

مراجع

استاجی، اعظم (1388). «بررسی ممیّزهای عـدد در زبان فارسی»، زبان­شناسی و گویش­های خراسان، سال 1، شمارۀ 1، صص 93-108.
راسخ مهند، محمّد (1388). گفتارهایی در نحو، تهران: نشر مرکز.
سبزعلیپور، جهاندوست (1389). زبان تات، رشت: فرهنگ ایلیا.
------------------ (1391). فرهنگ تاتی، رشت: فرهنگ ایلیا، چاپ دوم.
شقاقی، ویـدا (1376). «واژه­بست چیست؟»، مجمـوعه مقـالات سوّمیـن همـایش زبان­شناسی، به کوشش محمّد دبیرمقدّم و یحیی مدرّسی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی و پژوهشگاه مطالعات علوم انسانی، صص 141-157.
نغزگوی کهن، مهرداد (1387). «بررسی فرایند دستوری­شدگی در فارسی جدید»، دستور، ویژه­نامۀ نامۀ فرهنگستان، پیاپی 4، صص 3-24.
---------------- (1389الف). «چگونگی شناسایی موارد دستوری­شدگی»، فصلنامۀ پژوهش­های زبان و ادبیات تطبیقی، دورۀ 1، شمارۀ 2، صص 149-165.
---------------- (1389 ب). «از واژه­بست تا وندِ تصریفی، بررسی تحوّل تاریخی بعضی واژه­بست­هـای فارسی جدید»، دستور، ویژه­نامۀ نامۀ ­فرهنگستان، 6، صص 77-99.
Aikhenvald, Alexandra Y. (2000). Classifiers: A Typology of Noun  Categorization Devices, Oxford: Oxford University Press.
Allen, Keith. (1977). “Classifiers”, in: Language, 53, 2, pp. 285-311.
Gebhardt, Lewis. (2008). “Classifiers, Plural and definiteness in Persian”, in: Aspects of Iranian  Linguistics, eds. Simin Karimi, Donald Stilo and Vida Samiian, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, pp. 35- 56.
Greenberg, Joseph H. (1963). “Some Universals of Grammar with Particular Reference to the  Order of Meaningful Element”, in: Universals of Language, ed. Joseph H. Greenberg, 2nd edition, Massachusetts: The MIT Press, pp. 73-114.
Hopper P.J. & Traugott E. C. (2003). Grammaticalization, 2nd edition, Cambridge: Cambridge University Press.
Koo, Myung-Chul (2008). “Grammaticalization of Korean numeral classifiers”, in: Studies on Grammaticalization, eds. Elizabeth Verhoeven, Stavros Skopeteas, Yong-Min Shin, Yoko Nishina, Johannes Helmbrecht, Berlin: Mouton de Gruyter, pp. 59-76.
Kroeger, Paul R. (2005). Analyzing Grammar: An Introduction, Cambridge: Cambridge University Press.
Lehmann, Christian (2000). “On the German numeral classifier system”. Naturally! Linguistic studies in honour of Wolfgang Ulrich Dressler presented on the occasion of his 60th birthday.eds.Schaner-Wolles, Chris, Rennison, John R. & Neubarth, Friedrich, Torino:  Rosenberg & Sellier, pp. 249-253.
 ---------------------------(2002).“Thoughts on Grammaticalization”, in: Arbeitspapiere des Seminars für Sprachwissenschaft der Universität Erfurt, 2nd edition. 
Wischer, I. (2006). “Grammaticalization”, in: Encyclopedia of language and linguistics, ed. Keith Brown, 2nd edition, Elsevier.
Yar-Shater, Ehsan (1960). “The Tati Dialect of Kajal”, BSOAS, 23, pp. 275- 286.
----------------------- (1969). A Grammar of Southern Tati Dialects, Paris, Mouton: The Hague.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار