رهیافتی شناختی از جهان‌های متن رمان شعر کرسی اثر شیرکو بیکس بر اساس نظریۀ جهان های متن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبان‌شناسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران.

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبان‌شناسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران

چکیده

هدف از انجام پژوهشِ حاضر، بررسی جهان متن رمان‎شعر کرسی اثر شیرکو بیکس (1394) بوده که براساس نظریۀ جهان‌های متن در رویکرد شعرشناسی شناختی انجام گرفته است. پژوهش پیشِ‌رو، مطالعه‌ای بینا‌رشته‌ای بین زبان‌شناسی شناختی و ادبیات قلمداد می‌شود. این تحلیل زبان‌شناختی، بررسی شناختیِ چگونگی بازنمایی ماهیت تجربۀ شعری شیرکو بیکس در رمان‌شعر کرسی و رمزگشایی از سازوکار شناختی اتخاذ‌شدة وی برای ساخت تصویر ذهنی کامل در ذهن خواننده است. ماهیت روش‌شناختی این پژوهش توصیفی-‌تحلیلی است و داده‌های آن به‌ روش کتابخانه‌ای از رمان‌شعر مذکور گردآوری شده است. یافته‌ها نشان داد که در آغاز گفتمان رمان‌شعر کرسی از جهان زیرشمول معرفتی-اشاره‌ای برای بیان تجربۀ شعری شاعر بهره گرفته شده است. همچنین از عناصر جهان‌ساز و گزاره‌های نقش‌گستر با ایجاد جهان‌های زیرشمول اشاره‌ای برای شکل‌گیری تصویر ذهنی کاملی در ذهن خواننده استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


آقایی، معروف (1375). شش روز با شیرکو بیکس. مجلۀ سروه، 12(125-126)، 18-26.
استاک‌ول، پیتر (1393). درآمدی بر شعرشناسی شناختی. مترجم: لیلا صادقی. تهران: مروارید
افراشی، آزیتا (1394). تحلیل داستان در نظریه جهان‌های متن. هشتمین همایش ملی پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی. تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
افراشی، آزیتا (1395). تحلیل داستان در نظریه جهان متن: مطالعه موردی وداع اثر جلال آل‌احمد. زبان و زبان‌شناسی، 12(23)، 17-38.
بیکس، شیرکو (1386، بهار). مصاحبه با شیرکو بیکس در حلبچه‌ای در نروژ و دریای استکهلم. فصلنامه گوهران، (15)، 43-48.[1]
بیکس، شیرکو (2013). صندلی. مترجم: سیامند شاسواری. سلیمانیه: سَردَم.
بیکس، شیرکو (1394). کرسی. تهران: آریوحان.
تباری، پیمان؛ پارسا، سیداحمد؛ گذشتی، محمدعلی (1396). انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بیکس. فصلنامه علمی‌-پژوهشی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، 9(30)، 1-14.
دهقان، مسعود (1399). جهان‌های متن پل ورث. کارگاه شعرشناسی شناختی، انجمن ترویج و زبان ادب فارسی.
رفایی‌قدیمی‌مشهد، رضا؛ غلامحسین‌زاده، غلامحسین (1399). بررسی و تحلیل کارکرد نظریه جهان متن در تحلیل زیبایی‌شناسانه شعر فارسی: مطالعۀ موردی یک غزل از سعدی و یک غزل از نیما یوشیج. جستارهای زبانی، 11(6)، 383-418.
صادقی اصفهانی، لیلا (1389). بررسی عناصر جهان متن براساس رویکرد بوطیقای شناختی در یوزپلنگانی که با من دویده‌اند اثر بیژن نجدی. نقد ادبی، 3(10)، 115-142.
طلایی، زینب؛ عباسی، حبیب‌الله (1398). نظریة جهان متن در روایت بیهقی. پژوهشنامۀ نقد ادبی و بلاغت 9(2)، 85-103.
گلفام، ارسلان؛ روشن، بلقیس؛ شیررضا، فرزانه (1391). کاربرد نظریه جهان متن در شناسایی عناصر سازنده متن روایی داستان شازده احتجاب؛ برمبنای شعرشناسی شناختی. جستارهای زبانی، 5(5)، 183-206.
مرادی، محمد رئوف (1392). دقت‌هایی در شعر شیرکو، آن غول زیبا. روزنامۀ اعتماد، 3 شهریور، 8.
ورزنده، امید. (1400). شناخت نامه شیرکو بیکس. تهران: نگاه.
وهابیان، بهناز؛ دهقان، مسعود؛ بدخشان، ابراهیم؛ کرانی، اکرم (1400). جهان‌های متن داستان قضیۀ آقابالا و اولاده کمپانی لیمیتد اثر صادق هدایت براساس رویکرد شعرشناسی شناختی. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 14(8 (پیاپی 66)، 105-129.