بررسی بندهای موصولی در زبان ترکی آذری و فارسی: رویکردی رده‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی زبان‌شناسی، گروه زبان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار زبان‌شناسی، گروه زبان‌شناسی، دانشکدۀ علوم‌انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 دانشیار زبان‌شناسی، گروه زبان‌شناسی، دانشکدۀ علوم‌انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

رده‌شناسی از شاخه‌های پویای زبان‌شناسی است که به‌کمک آن می‌توان با مقایسة زبان‌ها به تعمیم‌های گوناگون دست یافت. هدفی که در این رویکرد دنبال می‌شود مقایسۀ دستـور زبان‌های مختلف و آشکارکردن الگوهای نظام‌مند تنوع‌های موجود درمیان آن‌ها است. بررسی ترتیب سازه‌ها یکی از مهم‌ترین بحث‌های رده‌شناسی زبان است که تنوع‌هایی به‌همراه دارد؛ مانند توالی هسته و بند موصولی که با آرایش سازه‌های اصلی زبان‌ها هم‌بستگی دارد. هدف اصلی پژوهش پیشِ‌رو بررسی بند موصولی در زبان ترکی و مقایسۀ آن با بند موصولی فارسی است. برای کارآمدی این پژوهش، داده‌ها از جمله‌های طبیعی گفتاری و نوشتاری ترکی آذری معیار و رمانی با عنوان شامان گردآوری شده است. مثال‌های ارائه‌شده برای تأیید درستی و روانی در معرض قضاوت شمّ زبانی گویشوران زبان ترکی قرار گرفته‌اند؛ سپس بندهای موصولی تحلیل شده‌اند. در این پژوهش که بر روش توصیفی-تحلیلی مبتنی است تلاش شد تا در چارچوب نظریۀ رده‌شناختی باتکیه‌بر تعمیم‌های رده‌شناختی کُمری (1989) به این پرسش‌ها پاسخ داده شود که چه راهکارهایی در موصولی‌سازی زبان ترکی به کار برده می‌شوند و موصول‌نما کجای بند موصولی قرار می‌گیرد. یافته‌های پژوهش نشان داد زبان ترکی برای موصولی‌سازی از راهبرد «حذف» استفاده می‌کند و این زبان فاقد موصول‌نمایی مانند «که» است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

خانی، محمدحسین؛ میردهقان، مهین‌ناز (1398). مقایسۀ رده‌شناختی ساخت‌های موصولی ترکی آذربایجانی، کره‌ای، مجاری و فارسی. مجلۀ زبان‌شناخت، 10(2)، 1-23.
دبیرمقدم، محمد (1392). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی. جلد 2. تهران: سمت.
محمودی، سولماز (1399). رده‌شناختی ساخت موصولی در زبان فارسی. علم زبان، 7(12)، 303-325.
ممی‌زاده آغداشلی، عباد (1379). شامان. تهران: استاندارد.
مولایی ‌کوهبنانی، حامد؛ علیزاده، علی؛ شریفی، شهلا (1397). نقش ویژگی‌های رده‌شناختی ساخت موصولی در تعیین ترتیب سازه‌ای فارسی. فصلنامۀ زبان‌پژوهی دانشگاه الزهرا، 10(28)، 87-114.
میرزایی، آزاده (1395). موصولی‌سازی در زبان فارسی. ویژه‌نامۀ نامة فرهنگستان (دستور)، 95(12)، 217-235.
مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران
دوره 12، شماره 3
مهر 1403
صفحه 23-42

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار