ساخت هجا در زبان هورامی (گویش هورامان تخت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

ساخت هجا در هر زبانی طبق قواعد خاص آن زبان صورت می­پذیرد. هدف از نگارش این مقاله، بررسی و توصیف همخوان‌ها و واکه‌ها، ساختمان هجا و خوشه‌های همخوانی در زبان هورامی (گویش هورامان تخت) است که یکی از اعضای خانوادۀ زبان­های ایرانی نو شاخۀ شمال غربی است. برای گردآوری داده­ها با پنج نفر گویشور بومی از زن و مرد، بی­سواد و باسواد، در بین سنین سی تا هفتاد سال در حدود پنج ساعت ثبت و ضبط داده­ها انجام شده­ است. به­علاوه، از شمّ زبانی یکی از نگارندگان که گویشور بومی این گویش است و همچنین منابع مکتوب در این زمینه استفاده شده است. پژوهش به صورت همزمانی انجام گرفته و روش آن، توصیفی– تحلیلی است. داده­ها براساس الفبای آوانویسی بین­المللی IPA آوانگاری شده‌اند. در پایان، 30 همخوان و 8 واکۀ ساده شناسایی شدند. از دیگر نتایج این تحقیق، تعیین ساخت هجا در این گویش­است که در زیرساخت به صورت (C)(C)V(C)(C) می­باشد. خوشۀ بیش از دو همخوانی چه در جایگاه آغازی و چه در جایگاه پایانی هجا وجـود نـدارد. در ساخت­های هجایی بـا یک همخوان در آغـازه، همخوان­های /ɫ/، /r/ و /ɹ/ نمی­توانند در آغازۀ هجا قرار گیرند. در این گویش، همخوان هجایی وجود ندارد و تنها واکه­ها در هستۀ هجا ظاهر می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Syllable Structure in Hawrami (Takht Dialect)

نویسندگان [English]

  • Aliye Kord Zafaranlu Kambuziya 1
  • Seyed Mehdi Sajjadi 2
چکیده [English]

The syllable is structured in every language according to the specific rules of that language. The purpose of this article is to study and describe the consonants and vowels, the syllable structure and consonantal clusters in the Hawrami language (the dialect of Hawramane Takht), one of the members of the new northwest Iranian family of languages. For gathering data, we have done and recorded an interview with five native speakers, men and women, literate and illiterate, aged between thirty and seventy for about five hours. Furthermore, we have used one of the writers, linguistic intuition who is the native speaker of this dialect and also the written sources in this connection. The research has been done synchronically and is analytic - descriptive. The data has been transcribed according to the International Phonetic Alphabet "IPA". In the end, 30 consonants and 8 simple vowels were identified. One of the other results of this research is the syllable structure in this dialect that is (C)(C)V(C)(C) in the deep structure. There aren,t more than two consonantal clusters whether in the syllable initial or final position. In syllable structures with one consonant in their onset, the consonants /ɫ/, /r/, and /ɹ/ cannot occure in the onset of a syllable. Therer aren,t syllabic consonants in this dialect and only vowels can  function as the nucleus of syllable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hawrami
  • Hawramane Takht
  • syllable structure
  • Consonantal cluster
  • Consonant
  • vowel
ارانسکی، ای. ام. (1358). مقدّمة فقه­اللغه ایرانی. مترجم: کریم کشاورز. تهران: انتشارات پیام.
اگریدی، ویلیام و همکاران (1386). درآمدی بر زبان­شناسی معاصر. مترجم: علی درزی. تهران: انتشارات سمت.
تابانی، حبیب­الله (1380). وحدت قومی کرد و ماد: منشأ، نژاد و تاریخ تمدن کردستان. تهران: نشر گستره.
ثمره، یدالله (1386). آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوایی هجا. ویراست دوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
حق­شناس، علی­محمد (1386). آواشناسی­(فونتیک). تهران: مؤسسه انتشارات آگاه.
رخزادی، علی (1390). آواشناسی و دستور زبان کردی. سنندج: انتشارات کردستان.
زکی­بیگ، محمد­امین (1381).زبده تاریخ کرد و کردستان. مترجم: یدالله روشن­اردلان. تهران: انتشارات توس.
سپنجی، سعـدی (1388). آواشنـاسی زبـان هـورامـی (پـاوه)، پـایـان­نـامه کـارشنـاسی­ارشـد زبان­شناسی­همگانی، دانشگاه رازی کرمانشاه.
سلیمی، منصور (1392). بررسی و توصیف زبان هورامی و گویش پاوه­ای. تهران: انتشارات احسان.
طبیبی، حشمت­الله (1388).مبانی جامعه­شناسی و مردم­شناسی ایلات و عشایر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کامبوزیا، عالیه کرد زعفرانلو (1388). واج­شناسی: رویکردهای قاعده بنیاد. تهران: سمت.
کریمی­دوستان، غلامحسین (1381). ساختمان هجا در زبان کردی، مجلّة علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد،سال 35، شمارۀ 1 و2 (پیاپی 136 و 137)،  1-10.
محمدپور، احمد (1392).تجربه نوسازی: مطالعه تغییـر و تـوسعه در هورامان با روش نظریه زمینه­ای. تهران: نشر جامعه­ شناسان.
مدرسی، یحیی (1391). درآمدی بر جامعه­شناسی زبان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مشکوة­الدینی، مهدی (1385). ساخت آوایی زبان. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
معین، محمد (1376). فرهنگ فارسی. 6ج، تهران: انتشارات امیرکبیر.
نقشبندی، شهرام (1375). نظام آوایی گویش هورامی­(گونه شهر پاوه) از دیدگاه واج­شناسی زایشی و واج­شناسیجزءمستقل. پایان­نامه کارشناسی­ارشد زبان شناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبایی.
Catford, J. C. (2001). A Practical Introduction to Phonetics. 2nd ed., Oxford University Press.
Crystal, D. (2003). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. 5th ed., Oxford: Blackwell.
Leezenberg, M. (1992). Gorani Influence on Central Kurdish: Substratum or Prestige Borrowing?, Retrieved from: http://www.fwi.uva.nl/research/illc.
Mackenzie, D. N. (1966). The Dialect of Awroman (Hawrāmān-ī Luhon): Grammatical sketch, Texts, and Vocabulary, Denmark: København.
Spencer, A. (1996). Phonology. Cambridge: Blackwell Publisher.