بازخوانی مفهوم ترکیب در ساخت‌واژه کردی سورانی: بررسی اسم‌های مرکب درون‌مرکز با رویکرد صرف ساختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، گروه زبان‌شناسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 دانشیار زبان‌شناسی همگانی، گروه زبان‌شناسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار زبان‌شناسی همگانی، گروه زبان‌شناسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

هدف از جستار حاضر واکاوی اسم‌های مرکب درون‌مرکز کردی سورانی در چارچوب صرف ساختی بوی (2010) و با بهره‌گیری از روش توصیفی‌-‌تحلیلی است. به‌عبارت دیگر، این پژوهش در تلاش است تا با شناسایی و ترسیم کلان‌طرح‌واره، طرح‌واره‌های میانی و ریزطرح‌واره‌های حاکم، صورت‌بندی این ساخت‌ها و روابط معنایی میان سازه‌های مشارکت‌کننده در آن‌ها را بازنمایی کند. دراین‌خصوص، تعداد 1400 ترکیب اسمی از فرهنگ‌ کردی‌-فارسیِ هه‌نبانه بورینه (شرفکندی، 1369) و فرهنگ فارسی‌-‌کردی دانشگاه کردستان (1392) به‌صورت تمام‌شمار استخراج و تحلیل و بررسی شد. ازاین‌بین، 559 ترکیب یعنی 39 درصد از کل داده‌ها، درون‌مرکز تشخیص داده شد. یافته‌ها نشان داد براساس مبانی نظری صرف ساختی، ترکیب‌های درون‌مرکز کردی سورانی از یک طرح‌وارۀ اصلی، سه طرح‌وارۀ میانی و پنج ریزطرح‌واره منشعب می‌گردند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که دلیل عمدۀ این تنوع طرح‌واره‌ای از جایگاه آزاد هسته در ترکیب‌های اسمی ناشی می‌شود. معنای کلی ساخت‌های موردنظر نیز علاوه‌بر طرح‌واره‌ها، تحت‌تأثیر عوامل دیگری همچون جایگاه هسته، طبقۀ واژگانی و توالی سازه‌های مشارکت‌کننده در ساخت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

انوشه، مزدک (1400). صرف در نحو: از کمینه‌گرایی تا صرف توزیعی. تهران: دانشگاه تهران.
دیوانی سنندج، نسترن؛ قطره، فریبا (1402). تصریف فعل در کُردی سنندجی در چارچوب ساخت‌واژه ساختی. مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، 11(2)، 17-33.
شرفکندی، عبدالرحمان (1369). فرهنگ کردی-فارسیِ هه‌نبانه بورینه. تهران: سروش.
مردوخ روحانی، ماجد (1392). فرهنک فارسی-کردی دانشگاه کردستان (سه‌جلدی). سنندج: دانشگاه کردستان.
مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران
دوره 12، شماره 1
فروردین 1403
صفحه 73-94

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار