ساختار و کارکرد پرسش در گفتمان بازجویی (مطالعه موردی شهرستان دورود)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پسادکتری، گروه زبان‌شناسی، دانشکدة ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 استاد، گروه زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

3 کارشناسی‌ارشد، گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم‌سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

4 کارشناسی‌ارشد، فقه و مبانی حقوق اسلامی، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

چکیده

پژوهش حاضر تلاشی برای واکاوی ابعاد مختلف ساختاری، معنایی و کاربردشناختی «پرسش» در گفتمان محکمه است. سؤال‌های اساسی که دراین‌خصوص می‌توان مطرح کرد، عبارت‌اند از: بازجو از چه صورت‌های پرسشی در گفتمان استفاده می‌کند؟ چه معیارهای کاربردشناختی انتخاب یک صورت پرسشی را بر دیگری برتری می‌دهند؟ داده‌های پژوهش پیشِ‌رو برگرفته از جلسه‌های دادرسی و بازپرسی از شاهد در شعبه‌های کیفری و حقوقی دادگاه و دادسرای شهرستان دورود است. برای تحلیل داده‌ها از تلفیق رویکرد‌های کمّی و کیفی استفاده نموده‌ایم. در بُعد کمّی، انواع صورت‌های پرسشی را محاسبه کرده‌ایم؛ در بُعد کیفی نیز انواع راهبردهای کاربردشناختی در نظر گرفته شده است و دراین‌باره به‌طور عمده از آراء و روش‌شناسی وودبری (1984) و گیبنز (2003) بهره برده‌ایم. یافته‌ها نشان می‌دهد که بازجو (اعم از دادیار، بازپرس و قاضی) از گونه‌های مختلف پرسش‌ها همانند اطلاعی گسترده و محدود، اخباری، تأییدی، بله/خیر، بله/خیر منفی و انتخابی در تعامل خود با مخاطب استفاده می‌کند. هریک از پرسش‌ها می‌توانند به‌طور مشخص اشخاص و هویت آن‌ها را موردپرسش قرار دهند و به این اعتبار در دسته راهبردهای شخص‌هدف جای بگیرند یا آنکه گفته‌ها و گزاره‌های مطرح‌شده را به چالش کشند و در این صورت ایده‌هدف نامیده شوند. نتایج بررسی داده‌ها بیانگر آن است که طیف گسترده‌ای از راهبردهای کاربردشناختی مانند بازساخت، تکرار، تقابل، پیش‌انگاره، تحریف وجهیت در گفتمان محکمه استفاده می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

حق‌بین، فریده؛ نجفی، پریسا؛ جمالی، طلعت (1395). روایت و ضدّروایت در گفتمان حقوقی. مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، 3(14)، 37-59.
دبیرمقدم، محمد؛ کلانتری، راحله (1395). بررسی ساخت اطلاع جملات پرسشی در فارسی نو با تأکید بر متن. متن‌پژوهی ادبی، 20(67)، 51-83.
نجفی، پریسا؛ حق‌بین، فریده (1398). کاربرد پرسشی‌ها در بازجویی. زبان‌شناسی و گویش های خراسان، 11(1)، 313-333.
نجفی، پریسا؛ حق‌بین، فریده (1399). راهبردهای کلامی در تعامل بازجویی (جستاری در گفتمان‌کاوی قضایی). جستارهای زبانی، (11)4، 391-418.
مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران
دوره 12، شماره 1
فروردین 1403
صفحه 95-115

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار