بررسی تکیه در افعال زبان کردی ایلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

2 کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی، گروه زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

10.22126/jlw.2023.9467.1722

چکیده

تکیه یکی از مقوله‌های مهم واج‌شناختی و مربوط به هجاست. هدف پژوهش حاضر، بررسی تکیه در افعال زبان کردی ‌ایلامی در چارچوب نظریة وزنی ‌هیز (1995) است. برای انجام این پژوهش، تعداد 10 کلمه از مقولة نحوی فعل انتخاب شد و پنج گویشورِ کرد‌زبان مرد با میانگین سنی 40 تا 60 سال و توانایی خواندن‌و‌نوشتن در سطح ابتدایی آن‌ها را تلفظ کردند. گویشوران هر کلمه را سه بار ادا کردند. مجموع 150 طیف‌نگاشت با استفاده از نرم‌افزار Praat به ‌دست آمد و بررسی شد. براساس واکه‌های موجود در هر کلمه بسامد‌پایه، شدت و دیرش تا سه رقم اعشار اندازه‌گیری شد. سپس با استفاده از نرم‌افزار SPSS تجزیه‌وتحلیل آماری انجام گرفت و با برنامة Excel گراف‌هایی برای آن‌ها رسم شد. در بررسی داده‌ها، برای تحلیل‌های آماری از آزمون‌هایی مانند کلموگروف اسمیرنوف، تی‌وابسته یا تی‌زوجی، ویلکاکسون و اندازه‌گیری‌های‌ مکرر استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده به این شرح است: در زبان کردی ‌ایلامی، عامل ایجادکنندة تکیة واژگانی، همبستة آکوستیکی بسامد‌پایه است. در این زبان جایگاه تکیه، روی یکی از هجاهای ابتدایی کلمات است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسلامی، محرم (1388). تکیه در زبان فارسی. پردازش علایم و داده‌ها، 6(1 (پیاپی 11))، 3-12.
اسلامی، محرم (1389). واج‌شناسی: تحلیل نظام آهنگ زبان فارسی. تهران: سمت.
بی‌جن‌خان، محمود؛ نوربخش، ماندانا (1385). واج‌شناسی نوایی و زبان فارسی. ویژه‌نامه زبان‌شناسی، (14-15)، 18-33.
حسابگر، حسن (1391). نظام آوایی زبان ترکی آذری. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
حق‌شناس، علی‌محمد (1376). آواشناسی (فونتیک). چاپ پنجم. تهران: آگاه.
راسخ‌مهند، محمد (1383). معرفی نظریه بهینگی و بررسی تکیه در فارسی. مجله زبان‌شناسی، 19(1)، 42-66.
‎شجاعی، راضیه؛ اسلامی، محرم؛ بی‌جن‌خان، محمود (1396). تکیه واژه و گروه در زبان فارسی برمبنای نظریۀ بهینگی. زبان و زبان‌شناسی، 12(24)، 1-20.
صادقی، وحید (1392). بررسی آوایی تکیه واژگانی در زبان فارسی. دوفصلنامه علمی-پژوهشی زبان‌پژوهی دانشگاه الزهرا، 5(9)، 97-124.
طبیب‌زاده، امید (1388). ساخت‌وزنی و تکیه واژه در فارسی: پژوهشی براساس نظریة تکیة وزنی. مجله پژوهش‌های زبان‌شناسی، 1(1)، 63-78.
غلامعلی‌زاده، خسرو (1380). ساخت زبان فارسی. تهران: آگاه.
موسوی، ندا (1386). بررسی همبسته‌های آکوستیکی تکیه در زبان فارسی. مجموعه‌مقالات هفتمین کنفرانس زبان‌شناسی (صص 455-465). تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
ناتل خانلری، پرویز (1373). وزن شعر فارسی. چاپ 6. تهران: توس. (چاپ اول 1337)
وحیدیان کامیار، تقی (1348). تکیه در فارسی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه تهران.