ساخت ناگذرا در گویش بختیاری مسجدسلیمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

ساخت ناگذرا ساختی است که فعل آن دارای جهت معلوم بوده و تنها یک گروه اسمی به عنوان موضوع مرکزی دارد. از نظر نقش معنایی، گروه اسمی موجود در این ساخت، همچون گروه اسمی ساخت مجهول، نقش معنایی مفعولی دارد. این جستار تلاش دارد تا با بررسی داده­های گویشی نشان دهد ساخت ناگذرا در گویش بختیاری دارای چه ویژگی‌هایی بوده و تفاوت آن با ساخت مجهول در چیست؟ فعل گذرا و سببی از افزودن پسوند  -(e)nبه پایان مادة مضارع گذرا ساخته می­شود و مادۀ ماضی آن با افزودن پسوندīδ- به مادۀ مضارع به دست می­آید. افعال ناگذرا نیز با افزودن پسوندeh - به پایان اسم، صفت و مادۀ مضارع فعل­های اصلی یا بدون افزودن پسوند ساخته می­شوند. مادۀ ماضی این افعال نیز از افزودن پسوند est- به مادۀ مضارع به دست آید. ساخت مادة ناگذرا در ساخت مجهول نیز به کار می­رود. در نتیجه هر دو ساخت مجهول و ناگذرا دارای شباهت روساختی هستند؛ اما همانند زبان فارسی تفاوت این دو ساخت، با آوردن عامل در ساخت مجهول به صورت گروه حرف اضافه­ای مشخص می­گردد. همچنین با استفاده از عبارت قیدی xos be xos (خود به خود) در ساخت ناگذرا به جای عبارت کنادی در مجهول می­توان به تفاوت دو ساخت پی برد.
ساخت ناگذرا ساختی است که فعل آن دارای جهت معلوم بوده و تنها یک گروه اسمی به عنوان موضوع مرکزی دارد. از نظر نقش معنایی، گروه اسمی موجود در این ساخت، همچون گروه اسمی ساخت مجهول، نقش معنایی مفعولی دارد. این جستار تلاش دارد تا با بررسی داده­های گویشی نشان دهد ساخت ناگذرا در گویش بختیاری دارای چه ویژگی‌هایی بوده و تفاوت آن با ساخت مجهول در چیست؟ فعل گذرا و سببی از افزودن پسوند  -(e)nبه پایان مادة مضارع گذرا ساخته می­شود و مادۀ ماضی آن با افزودن پسوندīδ- به مادۀ مضارع به دست می­آید. افعال ناگذرا نیز با افزودن پسوندeh - به پایان اسم، صفت و مادۀ مضارع
فعل­های اصلی یا بدون افزودن پسوند ساخته می­شوند. ماد
ۀ ماضی این افعال نیز از افزودن پسوند est- به مادۀ مضارع به دست آید. ساخت مادة ناگذرا در ساخت مجهول نیز به کار می­رود. در نتیجه هر دو ساخت مجهول و ناگذرا دارای شباهت روساختی هستند؛ اما همانند زبان فارسی تفاوت این دو ساخت، با آوردن عامل در ساخت مجهول به صورت گروه حرف اضافه­ای مشخص می­گردد. همچنین با استفاده از عبارت قیدی xos be xos (خود به خود) در ساخت ناگذرا به جای عبارت کنادی در مجهول می­توان به تفاوت دو ساخت پی برد.

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Unaccusative Constructions in the Bakhtyiyari Dialect of Masjed Soleyman

نویسندگان [English]

  • Vali Rezaei
  • Farkhonde Shojaei
University of Isfahan
چکیده [English]

Unaccusative constructions are one place predicates and their single core argument, like a passive predicate, functions as un undergoer rather than actor. This study attempts to explore the characteristics of these constructions as well as their differences with passive predicates in Bakhtyari dialect of Masjed Soleiman. Unaccusative constructions are morphological in nature formed by the aid of two suffixes –eh in present and –est in past stems. Interestingly, these two suffixes are used to express passivization as well. Consequently, passive and unaccusative predicates are apparently similar in this dialect. However, one can distinguish these two constructions using two grammatical tests. The first is the fact that only in passive predicates can we add an agentive prepositional phrase to the sentence. The second diagnostic test to differentiate these two types of construction is that only in unaccusative predicates the adverb xos be xos (impulsively) can be used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • unaccusative
  • passive
  • Bakhtyari dialect
  • causative
  • anticausative