دستوری شدگی پسوندهای فارسی: از ریشه‌های باستانی تا کاربردهای مدرن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

این مطالعه ازیک چارچوب توصیفی برای بررسی تکامل چندین پسوند در فارسی معاصر استفاده می‌کند. تمرکز اصلی این تحقیق تعیین این موضوع است که آیا این پسوندها در زبان‌های باستانی ایرانی به عنوان وندشناخته می‌شدند یااینکه به عنوان مؤلفه‌های مستقل به تدریج به عناصردستوری تبدیل شده‌اند. دستوری‌شدگی به عنوان فرآیند کسب نقش‌های دستوری توسط مؤلفه‌های واژگانی مورد بررسی قرار می‌گیرد، یا اینکه چگونه عناصر با ویژگی‌های دستوری موجود، بهطور فزاینده‌ای دستوری می‌شوند.یک سوال کلیدی در مورد مؤلفه‌های مستقل که به پسوندتبدیل شده‌اند مطرح می‌شود: آیا این مؤلفه‌ها به طور کامل معنای اصلی خود را از دست داده وبه ابزارهای صرفاً دستوری برای شکل‌سازی واژه تبدیل شده‌اند، یا اینکه در برخی زمینه‌ها هنوز عملکرد مستقل دارند؟ تحلیلی ازپسوندهای -(e)stan، -bar، -ban، -dan، -pad، -zar، -gar/-ger، -kade و -gah به همراه معانی وکاربردهای آن‌ها در فارسی معاصر نشان می‌دهد که این پسوندها در دوره باستانی ایرانی به عنوان مؤلفه‌های آزاد عمل می‌کردند. باگذشت زمان و به دلیل تغییرات زبانی، آن‌ها استقلال واژگانی خود را از دست داده و اکنون عمدتاً به عنوان پسوندهای صفتی یا موضعی در فارسی مدرن به کار می‌روند. نیازبه تولید واژگان جدیدبرای توصیف پدیده‌های مختلف به طور قابل توجهی بر دستوری‌شدگی بسیاری از مؤلفه‌های مستقل تأثیر گذاشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Grammaticalization of Persian Suffixes: From Ancient Roots to Modern Usage

نویسنده [English]

  • zohreh sadat naseri
Deprtment of English language and literature, Shahid Chamran University of Ahvaz
چکیده [English]

This study employs a descriptive framework to explore the evolution of several suffixes in contemporary Persian. The primary focus is to determine whether these suffixes were recognized as such in ancient Iranian languages or if they functioned as independent morphemes that gradually evolved into grammatical elements. Grammaticalization is examined as the process through which lexical components acquire grammatical roles, or how elements with existing grammatical features become increasingly grammaticalized. A critical question arises regarding independent morphemes that have transitioned into suffixes: Have they entirely lost their original meanings and become purely grammatical tools for word formation, or do they retain independent functions in certain contexts? An analysis of the suffixes -(e)stan, -bar, -ban, -dan, -pad, -zar, -gar/-ger, -kade, and -gah, along with their meanings and usages in contemporary Persian, indicates that these suffixes were once free morphemes in the ancient Iranian period. Over time, due to linguistic changes, they have diminished in lexical independence and are now primarily employed as adjectival or locative suffixes in modern Persian. The necessity to generate new vocabulary for various phenomena has significantly influenced the grammaticalization of many independent morphemes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian suffixes
  • grammaticalization
  • evolution of suffixes
  • etymology of suffixes
  • historical development