تحلیل زبان‌شناختی بازتاب «برجام» در گفتمان‌های رقیب بر اساس رویکرد انتقادی فرکلاف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

این جستار با هدف آشکارسازی روابط پنهان قدرت و ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک موجود در متون زبانی در چارچوب رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به بررسی بازتاب برجام (برنامة جامع اقدام مشترک) در رسانة مطبوعاتی متعلق به دو گفتمان اصول‎گرا و اصلاح‎طلب می‌پردازد. داده‎های این پژوهش را متون تولیدشده در روزنامة کیهان متعلق به گفتمان اصول‎گرا و روزنامة شرق متعلق به گفتمان اصلاح‎طلب در بازة زمانی مشخص (تیرماه 1394 تا بهمن‎ماه 1394) حول محور برجام تشکیل می‎دهد. دو پرسش عمدة این پژوهش از این قرار است: 1- تفاوت‎های ایدئولوژیک در ارتباط با برجام چگونه در روزنامه‎های مربوط به دو گفتمان رقیب (اصلاح‎طلب و اصول‎گرا) بازنمایی شده‎اند؟ 2- این دو گفتمان رقیب از چه استراتژی‎های زبانی با توجه به موضع ایدئولوژیک خود در خصوص برنامة برجام بهره گرفته‎اند؟ تجزیه و تحلیل داده‎ها بیانگر آن بود که هر دو گفتمان رقیب در متون تولیدشدة خود کوشیده‎اند با بهره‎گیری از استراتژی‎های زبانی همچون روابط مفهومی واژه‎ها اعم از باهم‎آیی‎ها، تشبیه، کنایه، علائم سجاوندی، نقل‎قول و ... موضع ایدئولوژیک خود را نشان دهند و به تخریب وجهة گفتمان رقیب بپردازند. گرچه کاربرد بعضی استراتژی‎ها در گفتمان اصول‎گرا بیشتر به چشم می‎خورد. گفتمان اصلاح‎طلب بیشتر سعی در بازنمایی مثبت برجام داشته و کمتر به ارزشیابی منفی گفتمان رقیب پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Linguistic Analysis of JCPOA (BARJAM) Representation in Rival Discourses Based on Fairclough’s Critical Approach

نویسنده [English]

  • zahra mozaffari
university of sistan and baluchestan
چکیده [English]

Using Fairclough’s critical discourse analysis approach, this study attempts to analyze Barjam (Joint ComprehensivePlan ofAction) representation in the journalistic texts belonging to rival discourses (reformists and fundamentalists) in order to reveal the hidden power and ideological structures. To this end, the relevant texts in Keyhan and Shargh newspapers published in July 2015 to January 2016) were collected. The two main questions of the study were: “how are the ideological differences in these newspapers represented?” and what kind of linguistic strategies do the rival discourses make use of?”  The findings indicated that both the rival discourses made use of linguistic strategies such as collocations, sarcasm, and punctuation in order to destroy the other’s face. Although Keyhan mostly used quantity strategy, punctuation and quotation, Shargh newspaper tried to positively manifest Barjam and did not try to destroy its rival face.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical discourse analysis
  • Fairclough approach
  • Barjam
  • fundamentalist
  • reformist
فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. مترجم: گروه مترجمان. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
Fairclough, N. (1989). Language and Ideology. English Language Research Journal, 3: 9-27.
----------------- (1992). Discourse and Social Change. Cambridge: Polity Press.
----------------- (1993). Critical Discourse Analysis and the Marketization of Public Discourse: the Universities. Discourse and Societies, 4, 68-133.
---------------- (1995). Critical Discourse Analysis. London: Longman.
---------------- (1998). Language and Power. London: Longman Group UK Limited.
Foucault, M. (1982). The Subject and Power. Critical Inquiry, 8(4), 777-795.
Johnstone, B. (2008). Discourse Analysis. London: Blackwell Publishing.
Laclau, F. & C. Mouffe (1985). Hegemony and Socialist Strategy. London: Verso.
Van Dijk, T. (1985). Handbook of Discourse Analysis. Orlando: Academic Press.
--------------- (1988). News as Discourse. Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum.
--------------- (1990). Discourse and Society. A New Journal for a New Research Focus, Discourse and Society, 1(1), 5-16.
--------------- (1997). Discourse as Social Interaction. London: Sage.