منفی‌سازی و حاشیۀ سمت چپ جمله در جملات پرسشی بلی-خیر در فارسی: رویکردی کمینه‌گرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دوره دکتری از دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

هدف از مقالة حاضر بررسی و تبیین شیوة تولید خوانش منفی و پرسشی در آن دسته از جملات پرسشی بلی-خیر در فارسی است که در آنها فعل تحت فرایندی نقشی-کلامی پیش‌گذاری می‌شود و در حاشیة سمت چپ جمله در جایگاه قبل از فاعل قرار می‌گیرد. داده‌های مورد استناد در این پژوهش برگرفته از گونة گفتاری فارسی معیار و چارچوب نظری مورد استفاده، نظریة بازبینی مشخصه‌ها در برنامة کمینه‌گرای چامسکی (1995، 2000، 2001a و 2001b) و نیز فرضیة گروه متمم‌نمای انشقاقی ریتزی (1997) است. بدین منظور، نخست این ایده مطرح می‎گردد که فعل پیش‌گذاری‌شده در ساخت‌های پرسشی بلی-خیر مثبت و منفی در جایگاه هستة گروه تأکید فرود می‌آید. در ادامه، پیشنهاد می‌شود که به دلیل عدم امکان حرکت آشکار فعل منفی به جایگاه هستة گروه منظوری به منظور فراهم‎نمودن خوانش پرسشی، مشخصة [+پرسشی] بر روی فعل به تنهایی با هدف بازبینی و ارزش‎گذاری مشخصة [-پرسشی] هستة گروه منظوری به این جایگاه حرکت می‌کند و مشخصة [منفی] را در جایگاه گروه تأکید باقی می‌گذارد. این سازوکار تضمین می‌کند که مشخصة [منفی] بر روی فعل، مشخصة [+پرسشی] را تحت تسلط سازه‌ای قرار ندهد و از این طریق، از تولید خوانشی غیرقابل قبول جلوگیری شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


انوشه، مزدک (1389). رویکردی مشخصه‎بنیاد به فرایندهای مبتداسازی و تأکید در زبان فارسی. پژوهش‌های زبانی، دورة 1، شمارة 1، 1-28.
تفکری رضایی، شجاع و حسین مغانی (زیر چاپ). بررسی پیش‎گذاری فعل در جملات پرسشی آری‌ـ‌خیر در زبان فارسی: رویکردی کمینه‌گرا. پژوهش‌های زبانی.
حسینی‌ معصوم، سید محمد (1390). بررسی جایگاه و کارکرد مقولة نفی در تحلیل ساختی فارسی و تبیین فرایند منفی‌سازی. مجلة زبانشناسی و گویش‌های خراسان، شمارة 5، 17-34.
راسخ‌مهند، محمد (1385). ارتباط قلب نحوی و تأکید در زبان فارسی. دستور، شمارة 2، 20-33.
کواک، سه‌را (1387). ساخت جملات منفی در زبان فارسی. پایان‌نامة دکتری. تهران: دانشگاه تهران.
مغانی، حسین (منتشر نشده). رویکردی کمینه‌گرا به تعیین جایگاه ساختاری عنصر پرسشی «آیا» در فارسی. زبان‌شناخت.
Brown, S. (1999). The Syntax of Negation in Russian: A Minimalist Approach. Stanford: CSLI Publications.
Chomsky, N. (1986). Barriers. Cambridge: MIT Press.
Chomsky, N. (1995). The Minimalist Program. Cambridge/Mass: MIT Press.
Chomsky, N. (2000). Minimalist Inquiries: The Framework. In: R. Martin, D. Michaels & J. Uriagereka (Eds.), Step by Step: Essays on Minimalist Syntax in Honor of Howard Lasnik, (pp. 89-155). Cambridge/London: MIT Press.
Chomsky, N. (2001a). Beyond Explanatory Adequacy. MIT Occasional Papers in Linguistics, 20.
Chomsky, N. (2001b). Derivation by Phase. In: M. Kenstowicz (Eds.), Ken Hale: A Life in Language, (pp. 1-52). Cambridge: MIT Press.
Frege, G. (1960). The Foundations of Arithmetic: A Logico-Mathematical Enquiry into the Concept of Number. Translator: J. Austin. New York: Harper.
Haegeman, L. (1995). The Syntax of Negation. Cambridge/New York: Cambridge University Press.
Haegeman, L. & R. Zanuttini (1991). Negative Heads and the Neg Criterion. The Linguistic Review, 8, 233-251.
Han, C. H. (1999). Cross-Linguistic Variation in the Compatibility of Negation and Imperatives. In: K. Shahin, S. Blake, & E. W. Kim (Eds.), Proceedings of the 17th West Coast Conference on Formal Linguistics, (pp. 265-279). Stanford: CSLI Publications.
Han, C. H. (2000). The Structure and Interpretation of Imperatives: Mood and Force in Universal Grammar. New York: Garland.
Han, C. H. (2001). Force, Negation and Imperatives. The Linguistic Review, 18, 289-325.
Hornstein, N., J. Nunes & K. K. Grohmann (2005). Understanding Minimalism. Cambridge: Cambridge University Press.
Karimi, S. (1994). Word Order Variations in Modern Contemporary Persian. In: M. Marashi (Eds.), Persian Studies in North America: A Festschrift for Professor M. A. Jazayery, (pp. 43-73). Iranbooks.
Karimi, S. (1999). Is Scrambling as Strange as We Think it is? MIT Linguistics Working Papers (MITLWP), 159-190.
Karimi, S. (2001). Persian Complex DPs: How Misterious are they? Canadian Journal of Linguistics, 46(1-2), 63-96.
Karimi, S. (2005). A Minimalist Approach to Scrambling: Evidence from Persian. Berlin: Mouton de Gruyter.
Karimi, S. & A. Taleghani (2007). Wh-Movement, Interpretation, and Optionality in Persian. In: S. Karimi, V. Samiian & W. Wilkins (Eds.), Clausal and Phrasal Architecture: Syntactic Derivation and Interpretation, (pp. 167-187). Amsterdam: John Benjamins Publishing.
Laka, I. (1991). Negation in Syntax: On the Nature of Functional Categories and Projections. ASJU, XXV-I, 65-136.
Ouhalla, J. (1990). Sentential Negation, Relativized Minimality and the Aspectual Status of Auxiliaries. Linguistic Review, 7, 183–231.
Pollock, J. Y. (1989). Verb Movement, Universal Grammar, and the Structure of IP. Linguistic Inquiry, 20, 365-424.
Raghibdust, S. (1993). Multiple Wh-Fronting in Persian. Cahiers de Languistique, 21, 27-58.
Rezai, V. & M. Hooshmand (2012). Focus Structure in Persian Interrogative Sentences: An RRG Analysis. English Language Teaching, 5(8), 130-145.
Richards, N. (1998). The Principle of Minimal Compliance. Linguistic Inquiry, 29, 599-629.
Rizzi, L. (1997). The Fine Structure of the Left Periphery. In: L. Haegeman (Eds.), Elements of Grammar, (pp. 281-337). Kluwer: Dordrecht.
Rizzi, L. (2001). On the Position “Int(errogative)” in the Left Periphery of the Clause. In: G. Cinque & G. Salvi (Eds.), Current Studies in Italian Syntax, (pp. 287-296). North-Holland: Amsterdam.
Rizzi, L. (2006). On the Form of Chains: Criterial Positions and ECP Effects. In: L. Cheng & N. Corver (Eds.), On Wh-Movement: Moving on, (pp. 97-133). Cambridge: MIT Press.
Rizzi, L. (2007). On Some Properties of Criterial Freezing. CISCL Working Papers on Language and Cognition, 1, 145-158.
Rizzi, L. (2016). Cartography and Further Explanation: The Role of Interface Principles, and Locality. Journées Suisses de Linguistique 9, Geneva, June 29th, 2016. MS. Retrieved: October 20, 2016. URL: www.ssl9.ch/fileadmin/user_upload/9dsl-luigi_rizzi.pdf
Rowlett, P. (1998). Sentential Negation in French. New York/Oxford: Oxford University Press.
Seuren, P. A. M. (2004). Chomsky’s Minimalism. New York: Oxford University Press.
Taleghani, A. (2008). The Interaction of Modality, Aspect and Negation in Persian. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing.
Zanuttini, R. (1997). Negation and Clausal Structure: A Comparative Study of Romance Languages. New York: Oxford University Press.
Zeijlstra, H. H. (2004). Sentential Negation and Negative Concord. Ph.D. Thesis, University of Amsterdam. Utrecht: LOT Publications.