مطالعۀ موردی برخی آیات بشارت‌دهنده در قرآن کریم از منظر نظریۀ زبانی کارگفت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته زبانشناسی/ دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

سنت بشارت و تبشیر که معادل آن در فارسی مژده دادن است، در قرآن کریم از سنت‎های قطعی و حتمی خداوند متعال محسوب می‎شود. سنت به معنای راه و روش و شریعت است و بشارت به معنای خبرهاى نشاط‎انگیز است. در رویکرد کاربردشناسی به قرآن، پیش از آنکه به واژگان، معانی آنها و نوع ارتباطات نحوی بین آنها پرداخته شود، بر روی ویژگی‎های متکلم و مخاطب، شرایط گفتگو و بافت حاکم بر آن تأکید می‎شود. در تببین بافت پیرامون تحقق بشارت باید گفت که مبشر اصلی در قرآن خداوند است و خداوند متعال از فرشتگان، بادها، و انبیاء به عنوان مبشران خویش نام برده است. در این تحقیق برآنیم تا علاوه بر ترسیم بافت پیرامونی کارگفت بشارت، شرایط لازم برای تحقق کارگفت بشارت را تبیین نماییم و نشان دهیم که چگونه گویندۀ متن، یعنی خداوند متعال، مخاطب و دیگر شنوندگان همگی در فهم این شرایط متفق‎اند. مبنای نظری پژوهش حاضر بر اساس نظریات آستین (1975) و سرل (1969) در خصوص نظریۀ کارگفت می‎باشد. روش پژوهش به کار گرفته شده از نوع توصیفی-تحلیلی است که داده‎های مورد بررسی ما شامل آیاتی از سوره‎های نساء، اعراف، اسرا، توبه، یونس، زمر، شوری، انفال، کهف و فصلت است که در آنها خداوند به نوعی به مخاطبان خود بشارت داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


استرانگ، جیمز (1384). ویژگیهای معلم مؤثر. مترجم و مؤلف: خیریه بیگم حائری‎زاده و لیلی محمدحسین. تهران: قطره.
بابایی، احمدعلی (1382). برگزیدۀ تفسیر نمونه. ج 1. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
رجبی، محمود (1388). اهداف قرآن و شروط و موانع بهره‎مندی از آن. فصلنامۀ معرفت، شمارۀ 24، 52-62.
شاملی، عباسعلی، (1388). جایگاه و نقش انذار و تبشیر در نظام تربیتی پیامبران. مترجم: محمد روحانی. قم : انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
صفوی، کوروش (1387). درآمدی بر معنیشناسی. تهران: سورۀ مهر.
ضیاء حسینی، محمد (1391). سخنکاوی. تهران: رهنما.
طباطبائی، سید محمد حسین (1417 ق). المیزان فی التفسیر القرآن. قم: مؤسسۀ دارالهجره.
طبرسی، فضل‎بن حسن (1372). مجمعالبیان فی التفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
طیب، سید عبدالحسین (1378). اطیبالبیان فی التفسیرالقرآن. ج 1. تهران: اسلام.
کریمی، عبدالعظیم (1386). اثرات پنهان تربیت آسیبزا. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
گوردن، توماس (1381). فرهنگ تفاهم در مدرسه. مترجم: پریچهر فرجادی. تهران: آیین تفاهم.
معموری، علی (1386). دانش زبان‎شناسی و کاربردهای آن در مطالعات قرآنی. نشریۀ قرآن و علم. شمارۀ 1، 161-176.
هوشنگی، لیلا (1389). بشارت و انذار در قرآن با نظر به کتاب اشعیاء. فصلنامۀ منهاج، سال 6، شمارۀ 11، 99-126.
Austin, J. L. (1975). How to Do Things with Words. Oxford: Clarendon Press.
Saeed, J. L. (1997). Semantics. Massachusetts: Blackwell publisher.
Searle, J. R. (1969). Speech Acts: An Essay in the Philosophy of Language. Cambridge: Cambridge University Press.
Yule, G. (1996). Pragmatics. Oxford University press: New York.