تحلیل صرفی و معنایی رنگ‌واژه‌ها در زبان گرجی فریدون‌شهر: رویکردی شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة کارشناس ارشد زبان‏شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور تهران

2 دانشیار گروه زبان‏شناسی و زبان‏های خارجی، دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

ساکنان فریدون‌شهر اصفهان به زبان گرجی تکلم می‌کنند که از زبان‌های قفقازی جنوبی است. این زبان در همزیستی با زبان فارسی به لحاظ واژگانی از آن تأثیر پذیرفته است. هدف از مقالة حاضر بررسی ساخت‏واژی و تحلیل استعاری-شناختی رنگ‌واژه‌های زبان گرجی فریدون‌شهر در چارچوب معناشناسی شناختی و با تکیه بر آراء برلین و کی (1969) است. جامعة آماری این پژوهش میدانی همة گرجی‏زبانان ساکن فریدون‌شهر، و حجم نمونه شامل 10 گویشور است که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده‏اند. یافته‌ها نشان ‏می‏دهد که تعداد اندکی از رنگ‌واژه‌ها به لحاظ ساخت‏واژی بسیط‏اند و از این میان تنها شش رنگ‏واژه، شامل thԑthri سفید، avi∫ (سیاه)، tsˡithԑli (قرمز)، tsˡɔnԑ (سبز)، qˡithԑli (زرد) و  lurǰi(آبی) رنگ‏واژه‏های اصلی این زبان را تشکیل می‏دهند، در حالی که تعداد بیشتری از آنها، یعنی رنگ‏واژه‏های غیراصلی، مشتق، مرکب و یا مشتق-مرکب هستند و اغلب از زبان فارسی قرض گرفته شده‌اند. علاوه بر این، برخی رنگ‌واژه‌های گرجی کاربرد استعاری دارند و یا در عبارات زبانی استعاری وارد می‌شوند و این عبارات‏ غالباً دارای بار معنایی و عاطفی منفی هستند. گستردگی رنگ­واژه‌ها در این زبان به واسطة اقلیم جغرافیایی، سبک زندگی اجتماعی و ساده‏زیستی گویشوران، نسبت به زبان فارسی اندک است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Morphological and Semantic Analysis of Color Terms in the Georgian Language of Fereidoun-Shahr: A Cognitive Approach

نویسندگان [English]

  • narjes Eskandarnia 1
  • Belghis Rovshan 2
  • arezoo najafian 2
1 MA in General Linguistics, Payam-e Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
Residents of Fereidoun-shahr, Isfahan, speak Georgian language which is derived from the southern branch of the Caucasian languages. This language has been lexically affected by Persian while interacting and coexisting with it. The aim of this article is to examine the morphological structure of Georgian color terms of Fereidoun-shahr and provide a metaphorical-cognitive analysis of the terms in the framework of cognitive semantics and Berlin and Kay's (1969) study. The population of this field study included all Georgian speakers of the city and the sample consisted of 10 speakers who were chosen via accessible sampling. The findings reveal that a small number of the color terms are morphologically simple and only six of them, including thԑthri (white), ∫avi (black), tsˡithԑli (red), tsˡɔnԑ (green), qˡithԑli (yellow) and lurǰi (blue), make Georgian basic color terms while a great number of them, i.e. the non-basic ones, are complex, compound, or compound-complex and are mostly borrowed from Persian. Moreover, some of the Georgian color terms are metaphorical and/or are applied in metaphorical linguistic expressions which mostly carry negative semantic and emotional load. Due to the geographical location, social life-style and the simple way of living of the Georgian people, the number of their color terms, compared to that of Persian, is very small.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive Semantics
  • Color Terms
  • metaphor
  • Morphology
  • Georgian Language
  • Fereidoun-Shahr

مراجع

ابراهیمی، مهلا (1394). بررسی ساختار و رفتار زبانی رنگ‏واژه‏ها در زبان فارسی. پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام ‏نور تهران.
اتکینسون، رابرت (1378). زمینۀ روان‏شناسی. مترجم: محمد نقی براهنی و دیگران. تهران: رشد.
استاجی، اعظم (1386). بررسی ساختواژی نام رنگ‌ها در زبان فارسی با نگاهی به دیدگاه برلین و کی دربارة رنگ‏های همگانی. مجموعه مقالات هفتمین همایش زبان‌شناسی ایران. جلد اول. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی. 221-231.
افراشی، آزیتا (1388). ساخت زبان فارسی. تهران: سمت.
انوری، حسن (1390). فرهنگ سخن. تهران: سخن.
روشن، بلقیس و لیلا اردبیلی (1392).مقدمه‏ای بر معناشناسی شناختی. تهران: علم.
ژاله‏خاکی، لیلا (1393).مقایسة کاربرد رنگ‌واژه‌ها در هفت‌پیکر نظامی گنجوی و بخش اساطیری شاهنامه. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران.
سان، ه‍وارد و دوروتی سان (1378). زندگی با رنگ. مترجم: نغمه صفاریان. تهران: حکایت.
صبور اردوبادی، احمد (1368). آیین بهزیستی اسلام. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
کوِچش، زلتن (1393). مقدمه‏ای کاربردی بر استعاره. مترجم: شیرین پورابراهیم. تهران: سمت.
گلفام، ارسلان و فاطمه یوسفی‏راد (1381). زبان‌شناسی شناختی و استعاره.تازه‌های علوم‌شناختی،شمارة 15، 59-64.
لوشر، ماکس (1376).روان‌شناسی رنگ‌ها. مترجم: ویدا ابی‌زاده. تهران: درسا.
معین، محمد (1387). فرهنگ فارسی معین. تهران: فرهنگ نما.
مولیانی، سعید (1379). جایگاه گرجی‏ها در تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران. اصفهان: یکتا.
Allwood. J. & P. Gärdenfors (1999). Cognitive Semantics: Meaning and Cognition. Amsterdam: John Benjamins.
Amouzadeh, M., M. Tavangar & M. A. Sorahi (2012). A Cognitive Study of Color Terms in Persian and English. Procedia of Social and Behavioral Sciences, 32, 238-245.
Basso, K. H. (1976). Wise Words of the Western Apache: Metaphor and Semantic Theory. In: K. H. Basso and H. Selby (Eds.), Meaning in Anthropology, (PP. 93-121). Albuquerque: University of New Mexico Press.
Berlin, B. & P. Kay (1969). Basic Color Terms: Their Universality and Evolution. Berkley: University of California Press.
Croft, W. & D. A. Cruse (2004). Cognitive Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
Evans, V. & M. Green (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Friedle, E. (1979). Colors and Culture Change in South West Iran. Language in Society, 8, 51-98.
Gibbs, R. W. (1999). Taking Metaphor out of Our Heads and putting it into the Cultural World. In: R. W. Gibbs and G. Steen (Eds.), Metaphor in Cognitive Linguistics. (pp. 145-166). Amsterdam: John Benjamins.
Hamawand, Z. (2011). Morphology in English: Word Formation in Cognitive Grammar. London: Bloomsbury Publishing Plc.
Johnson, M. (1987). The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination and Reason. Chicago: Chicago University Press.
Kay, P. & Ch. MacDaniel (1978). The Linguistic Significance of the Meanings of Basic Color Terms. Language. 54(3), 610-46.
Kövecses, Z. (2005). Metaphor in Culture: Universality and Variation. Cambridge: Cambridge University Press.
Lakoff, G. (1987). Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind. Chicago: Chicago University Press.
------------- (1993). The Contemporary Theory of Metaphor. In: A. Ortony (Eds.),Metaphor and Thought. (pp. 202-251). Cambridge: Cambridge University Press.
------------- & M. Johnson (1980). Metaphors We Live By. Chicago: Chicago University Press.
Langacker, R. (1987). Foundations of Cognitive Grammar (Vol. 1). Stanford, CA: Stanford University Press.
----------------- (2008). Cognitive Grammar: A Basic Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Nafisi, Z. (1993). A Semantic Approach to the Comparative Analysis of Blue and Green Color Terminology in English and Persian. M.A. Dissertation, University of Glasgow.
Saeed, J. I. (2009). Semantics. Oxford: Wiley-Blackwell.
Talmy, L. (2000). Toward a Cognitive Semantics. Cambridge, MA: MIT Press.
مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران
دوره 6، شماره 20
فروردین 1397
صفحه 1-22

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار