تبیین فرایند کشش جبرانی در گویش لکی دلفان در چارچوب نظریه بهینگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه رازی

چکیده

مقالة حاضر به توصیف و تحلیل فرایند کشش جبرانی با استفاده از چهارچوب بهینگی می­پردازد. روش پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی و چهارچوب نظری، رویکرد بهینگی است. داده­ها، شامل ضبط 14 ساعت مصاحبه از 14 گویشور (زن و مرد) 35 تا 75 ساله، به روش جمع­آوری میدانی است و براساس الفبای آوانگار بین­المللی،آوانویسی شده­اند. در گویش لکی، با حذف همخوان­های چاکنایی /h,?/ در واژه­های دو هجایی در ساخت‎های هجایی cvc.cv(c) رخ می­دهد و منجر به کشش جبرانی واکه در هجای اوّل می­شود و نیز در اثر حذف همخوان مشدّد در این گویش، فرایند کشش جبرانی رخ می­دهد که حاصل تعامل دو فرایند همگونی و کشش جبرانی با هم است؛ همچنین حذف همخوان چاکنایی /?,h/ در ساخت cvcc در واژه­های تک‎هجایی این گویش، نیز موجب وقوع فرایند کشش جبرانی پیوسته می­شوند. کشش جبرانی ناپیوسته با حذف همخوان­های چاکنایی /h,?/ در واژه­های تک‎هجایی و دو هجایی نیز رخ می‌دهد. همخوان­های چاکنایی مذکور در جایگاه عضو دوّم خوشة همخوانی واقع شده­اند. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که کشش جبرانی در گویش لکی دلفان فقط در واژه­های بسیط رخ می­دهد و این فرایند در واژگان مرکّب و یا در باهم­آیی واژگان اتّفاق نمی­افتد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امان­الهی بهاروند، اسکندر (1370).  قوم لر: پژوهشی دربارة پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران. تهران: آگه.
امیدی، عباس (1387). بررسی نظام آوایی گویش لکی دلفان در چارچوب واج­شناسی زایشی. پایان­نامة کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبائی.
بی­جن­خان، محمود (1388). واج­شناسی نظریة بهینگی. تهران: سمت.
پیریایی، شیوا (1389). بررسی واج­شناسی گویش بروجردی در چارچوب نظریة بهینگی. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.
جم، بشیر (1388). نظریة بهینگی و کاربرد آن در تبیین فرایندهای واجی زبان فارسی. پایان­نامۀ دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.
حق­شناس، علی­محمد (1384). آواشناسی. چاپ دهم. تهران: آگه.
حیدری، فرزانه (1392). بررسی فرایندهای واجی گویش لکی دلفان: رویکرد بهینگی. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه شهید بهشتی.
سلیمانی، آرزو (1391). توصیف فرآیندهای واجی گویش بالاگریوه: رویکرد بهینگی. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.
علی­نژاد، بتول؛ و محمد صدیق زاهدی (1388). تحلیل مورایی کشش جبرانی واکه در گویش کردی سورانی. مجلّة پژوهش­های زبان­شناسی، (1)، 27-46.
کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (1385). واج­شناسی رویکردهای قاعده­بنیاد. چاپ اوّل. تهران: سمت.
محمد ابراهیمی و مرادخانی (1387). پسوندهای فعلی گویش لکی هرسینی. پژوهش نقد زبان و ادبیات خارجی، 1 (1)، 91-113.
مرادی، رسول (1387). تصریف و اشتقاق در گویش لکی. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبائی.
مشکوة­الدینی، مهدی (1374). نظام آوایی زبان فارسی. چاپ پنجم. مشهد: دانشگاه فردوسی.
هوبشمان، هاینریش (2008). تحول آوایی زبان فارسی (از هندواروپایی تا فارسی نو).، مترجم: بهزاد معینی سام. تهران: امیرکبیر.
Anonby, E. J. (2003). Update on Luri: How Many Languages?. Journal of the Royal Asiatic Society (Third Series), 13 (2), 171-197.
Gordon, G. Jr. (2005). Ethnology: Languages of the World. Dallas Tex: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com. 
Goldsmith, J. A. (1976). Autosegmental Phonology. MIT PhD Dissertation (Published 1979), New York: Garland.
Hayes, Bruce P. (1989). Compensatory Lengthening in Moraic Phonology. Linguistic Inquiry 20, 253-306.
Hyman, L. (1985). A Theory of Phonological Weight. Dordrecht: Foris. Ito, Junko and Mester, A. (1993). Licensed Segments and Safe Phaths. In: C. Paradis and D. LaCharite (Eds.), Constraint Based Theories in Multilinear Phonology, Special Issue of the Canadian Journal of Linguistics.
McCarthy, J. & Prince, A. (1986). Prosodic Morphology 1986. Report no. Rucc-TR-32. New BVruswick. NJ: Rutgers University Center for Cognitive Science.
Moren, B. (2001), Distinctiveness, Coercion and Sonority: A Unified Theory of Weight. Routhlege.
Prince, A., & P. Smolensly (1993). Optimality Theory: Constraint Interaction in Generative Grammar. Blackwell.
Yoshimoto, Y. (2002). Optimality Theory and Rule-Based Phonology: A Comparison Through the Analyses of Lardil and Modern Hebrew. Ryudai Review of Euro- American Studie, (46), 19-41.
Zuraw, K. (2005). Optimality Theory in Linguistics. 2nd Edition. MIT Press 1.