نمود فعل در زبان لری و گونه‌های آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه الزهرا (س)

2 دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

پژوهش حاضر به شباهت­ها و تفاوت­های نظام نمودی در سه گونۀ مختلف زبان لری بررسی می پردازد. افزون بر طبقه­بندی نظام­های نمودی لری در این گونه­ها، تفاوت­های این نظام­ها با نظام نمودی زبان فارسی نیز بررسی خواهد شد. در نوشتار حاضر، با تکیه بر نظریۀ هیوسن و بوبنیک (1997) نظام سه­گانۀ نمود، شامل متکامل، نامتکامل و کامل در زبان لری بررسی خواهد شد. تفاوت اصلی صورت­های نمودی لری و فارسی، در ساخت کامل لری است که در آن، ضمیر شخصی بی­درنگ پس از ستاک و پیش از صورت دستوری­شدۀ فعل معینِ بودن، می­آید. این ویژگی، به­نظر می­رسد بازمانده­ای از نظام کنایی در زبان­های ایرانی غربی باشد. از همین روست که می­توان لری را در میانة طیف زبانی فارسی و کردی در زبان­های ایرانی غربی دانست؛ افزون بر این، در صورت نمود استمراری لهجه­های مختلف این زبان، تفاوت­هایی به­چشم می­خورد. با اینکه این تفاوت­ها را می­توان در مواردی ناشی از ویژگی­های خاصّ هرگونه دانست، ولی در مواردی نیز این تفاوت­ها درنتیجۀ برخورد زبان­ها و تأثیر زبان فارسی پیش آمده است. در گویش خرم­آبادی، نمود استمراری مانند فارسی با صورت فعل معینِ داشتن به­کار می­رود، در حالی که در گویش بختیاری و بالاگریوه­ای، این صورت متداول نیست. این تنوّع، ناشی از انتقال یک نشانۀ دستوری، از زبانی به زبان دیگر است که تأثیر زبان فارسی را بر روی گویش­های مختلف زبان لری نشان می­دهد.
 

 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امان­اللهی بهاروند، اسکندر (1393)قوم لر: پژوهشی دربارۀ پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران. تهران: آگه.
خسروی، عبدالعلی (1375) گویش بختیاری. اصفهان: غزل.
سلیمانی، آرزو و فریده حق­بین (1395) زمان دستوری و نمود در گویش لری بالاگریوه. جستارهای زبانی، 7 (30) ، 245-262.
عباسی، ندا و آرزو نجفیان (1394) ساخت فعل ماضی در گویش بختیاری چهارلنگ، در سپه­وند، عزت­آلله (ویراستار)، مجموعه مقالات نخستین همایش ملّی زبان­های بومی زاگرس، (صص 412-443)، لرستان: دانشگاه پیام نور خرم­آباد.
طاهری، اسفندیار (1385). فعل درگویش بختیاری. مجلۀ گویش­شناسی، 3 (1 و 2)، 86-108.
کریمی، وحید؛ امید کریمی و حسین گرجی (1396) جستاری بر گویش بختیاری در شهرستان ازنا. فصلنامۀ تحقیقات جدید در علوم انسانی، 3 (18)، 143-157.
Anonby, E. J. (2003). Update on Luri: How Many Languages?. Journal of the Royal Asiatic Society, 13 (2), 171-197.
Anonby, E., & A. Asadi (2014). Bakhtiari Studies: Phonology, Text, Lexicon. Acta Universitatis Upsaliensis.
Binnick, R. I. (Ed.). (2012). The Oxford handbook of Tense and Aspect. Oxford University Press.
Blau, J. (1989). Le kurde Lori. In C.-H. de Fouchecour and Ph. Gignoux (Eds.),Études irano-aryennes offertes à Gilbert Lazard,37-58. Paris.
Bubenik, V. (2017). Development of Tense/Aspect in Semitic in the Context of Afro-Asiatic Languages (Vol. 337). John Benjamins Publishing Company.
Bybee, J. L., R. D. Perkins, & W. Pagliuca (1994). The Evolution of Grammar: Tense, Aspect, and Modality in the Languages of the World (Vol. 196). Chicago: University of Chicago Press.
CIA (Central Intelligence Agency) (1982). Peoples ofI Iran. http://www.lib.utexas.edu/ maps/middle_east_and_asia/iran_peoples_82.jpg
Comrie, B. (1976). Aspect. Cambridge University Press.
Drinka, B. (2017). Sources of the Perfect in Indo- European. In: Language Contact in Europe: The Periphrastic Perfect through History (Cambridge Approaches to Language Contact, pp. 73-93). Cambridge: Cambridge University Press.
Gvozdanovic, J. (2012) “Perfective and Imperfective Aspect”, In: Binnick, R. I. (Ed.). The Oxford Handbook of Tense and Aspect. Oxford University Press.
Hewson, J. & V. Bubenik (1997) Tense and Aspect in IndoEuropean Languages. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamin.
MacKinnon, C. (1977). The New Persian Preverb Bi.Journal of the American Oriental Society, 97 (1), pp. 8-26.
------------------ (2002). The dialect of Xorramābād and comparative notes on other Lor dialects. Studia iranica, 31 (1), 103-138.
------------------ (2011). “Lori dialects”. Encyclopædia Iranica 18. New York: Center for Iranian Studies, Columbia University. Online address: http://www.iranicaonline.org/ articles/lori-dialects.
Windfuhr, G. (2009). Dialectology and topics.In: Gernot Windfuhr (Ed.). The Iranian languages, (pp. 5-42) London / New York: Routledge.