نمود فعل در زبان لری و گونه‌های آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی دانشگاه الزهرا (س)

2 دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه الزهرا (س)

چکیده

پژوهش حاضر به شباهت­ها و تفاوت­های نظام نمودی در سه گونۀ مختلف زبان لری بررسی می پردازد. افزون بر طبقه­بندی نظام­های نمودی لری در این گونه­ها، تفاوت­های این نظام­ها با نظام نمودی زبان فارسی نیز بررسی خواهد شد. در نوشتار حاضر، با تکیه بر نظریۀ هیوسن و بوبنیک (1997) نظام سه­گانۀ نمود، شامل متکامل، نامتکامل و کامل در زبان لری بررسی خواهد شد. تفاوت اصلی صورت­های نمودی لری و فارسی، در ساخت کامل لری است که در آن، ضمیر شخصی بی­درنگ پس از ستاک و پیش از صورت دستوری­شدۀ فعل معینِ بودن، می­آید. این ویژگی، به­نظر می­رسد بازمانده­ای از نظام کنایی در زبان­های ایرانی غربی باشد. از همین روست که می­توان لری را در میانة طیف زبانی فارسی و کردی در زبان­های ایرانی غربی دانست؛ افزون بر این، در صورت نمود استمراری لهجه­های مختلف این زبان، تفاوت­هایی به­چشم می­خورد. با اینکه این تفاوت­ها را می­توان در مواردی ناشی از ویژگی­های خاصّ هرگونه دانست، ولی در مواردی نیز این تفاوت­ها درنتیجۀ برخورد زبان­ها و تأثیر زبان فارسی پیش آمده است. در گویش خرم­آبادی، نمود استمراری مانند فارسی با صورت فعل معینِ داشتن به­کار می­رود، در حالی که در گویش بختیاری و بالاگریوه­ای، این صورت متداول نیست. این تنوّع، ناشی از انتقال یک نشانۀ دستوری، از زبانی به زبان دیگر است که تأثیر زبان فارسی را بر روی گویش­های مختلف زبان لری نشان می­دهد.
 

 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Aspectual System in Luri and its Dialects

نویسندگان [English]

  • leila ziamajidi 1
  • farideh haghbin 2
1 linguistics.literature.alzahra.tehran.iran
2 linguistics department/ literature and languages faculty/ Alzahra University/ Tehran/ Iran
چکیده [English]

In this paper, we have analysed the aspectual system of three dialects of Luri, a west Iranian language which is spoken in south western, and in some areas of western part of Iran. About the classification of Luri dialects different opinions have been provided by various scholars. In this research, we follow Anonby (2003)’s classification, who has considered Luri as a language continuum consisting of three distinct languages: Luristani, Bakhtiyari and southern Luri, but we call them dialects of Luri. Despite their similarities to standard Persian, the Luri dialects share features that set them apart as a group from the standard language (McKinon, 2011). In this research, we have looked at the verbal construction in Luri and its aspectual system. Aspects are different ways of viewing the internal temporal constituency of a situation' (Comrie, 1976:4). Hewson & Bubenik (1997:14) distinguish analytic and synthetic aspects in the Indo- European languages. In analytic aspect, there is an auxiliary which carries the tense marker, to which the lexical verb is dependant. On the other hand, in synthetic aspect, there is only a single word which may be marked for both tense and aspect. In these three West Iranian dialects, there are synthetic aspects as well as some analytic aspects, like their sister language Persian. The idea of the appearance of some periphrastic aspects and serial verb constructions to show the progressive aspect in some dialects of Luri can be considered as the impact of language contact, in which these dialects are getting influenced by Persian, the standard language of the country. Aspectual system in all of these three dialects is based on the ternary division between Perfective, Imperfective and Perfect aspect, like other Indo-European languages (see Hewson & Bubenik, 1997) It should be mentioned that we distinguish grammatical and lexical aspect and we are just looking at the system in grammatical aspect of Luri in this research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • perfect aspect
  • perfective
  • imperfective
  • progressive
  • Luri
امان­اللهی بهاروند، اسکندر (1393)قوم لر: پژوهشی دربارۀ پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران. تهران: آگه.
خسروی، عبدالعلی (1375) گویش بختیاری. اصفهان: غزل.
سلیمانی، آرزو و فریده حق­بین (1395) زمان دستوری و نمود در گویش لری بالاگریوه. جستارهای زبانی، 7 (30) ، 245-262.
عباسی، ندا و آرزو نجفیان (1394) ساخت فعل ماضی در گویش بختیاری چهارلنگ، در سپه­وند، عزت­آلله (ویراستار)، مجموعه مقالات نخستین همایش ملّی زبان­های بومی زاگرس، (صص 412-443)، لرستان: دانشگاه پیام نور خرم­آباد.
طاهری، اسفندیار (1385). فعل درگویش بختیاری. مجلۀ گویش­شناسی، 3 (1 و 2)، 86-108.
کریمی، وحید؛ امید کریمی و حسین گرجی (1396) جستاری بر گویش بختیاری در شهرستان ازنا. فصلنامۀ تحقیقات جدید در علوم انسانی، 3 (18)، 143-157.
Anonby, E. J. (2003). Update on Luri: How Many Languages?. Journal of the Royal Asiatic Society, 13 (2), 171-197.
Anonby, E., & A. Asadi (2014). Bakhtiari Studies: Phonology, Text, Lexicon. Acta Universitatis Upsaliensis.
Binnick, R. I. (Ed.). (2012). The Oxford handbook of Tense and Aspect. Oxford University Press.
Blau, J. (1989). Le kurde Lori. In C.-H. de Fouchecour and Ph. Gignoux (Eds.),Études irano-aryennes offertes à Gilbert Lazard,37-58. Paris.
Bubenik, V. (2017). Development of Tense/Aspect in Semitic in the Context of Afro-Asiatic Languages (Vol. 337). John Benjamins Publishing Company.
Bybee, J. L., R. D. Perkins, & W. Pagliuca (1994). The Evolution of Grammar: Tense, Aspect, and Modality in the Languages of the World (Vol. 196). Chicago: University of Chicago Press.
CIA (Central Intelligence Agency) (1982). Peoples ofI Iran. http://www.lib.utexas.edu/ maps/middle_east_and_asia/iran_peoples_82.jpg
Comrie, B. (1976). Aspect. Cambridge University Press.
Drinka, B. (2017). Sources of the Perfect in Indo- European. In: Language Contact in Europe: The Periphrastic Perfect through History (Cambridge Approaches to Language Contact, pp. 73-93). Cambridge: Cambridge University Press.
Gvozdanovic, J. (2012) “Perfective and Imperfective Aspect”, In: Binnick, R. I. (Ed.). The Oxford Handbook of Tense and Aspect. Oxford University Press.
Hewson, J. & V. Bubenik (1997) Tense and Aspect in IndoEuropean Languages. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamin.
MacKinnon, C. (1977). The New Persian Preverb Bi.Journal of the American Oriental Society, 97 (1), pp. 8-26.
------------------ (2002). The dialect of Xorramābād and comparative notes on other Lor dialects. Studia iranica, 31 (1), 103-138.
------------------ (2011). “Lori dialects”. Encyclopædia Iranica 18. New York: Center for Iranian Studies, Columbia University. Online address: http://www.iranicaonline.org/ articles/lori-dialects.
Windfuhr, G. (2009). Dialectology and topics.In: Gernot Windfuhr (Ed.). The Iranian languages, (pp. 5-42) London / New York: Routledge.