تحلیل بهینگی فرایند دوگان‌سازی در گویش لکی دلفان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

پژوهش حاضر انواع فرایند دوگان­سازی (تکرار) را در گویش لکی دلفان تحلیل کرده است؛ به­همین منظور، ده ساعت مصاحبه از گویشوران بومی (پنج مرد و پنج زن) بین سنین بیست تا شصت­ساله به­عمل آمده و گفتار آنان براساس الفبای آوانگار بین­المللی (آی‌پی‌اِی) آوانویسی شد. چهارچوب نظری، رویکرد بهینگی است که اوّلین­بار پرینس و اسمولنسکی (1993) آن را در حوزۀ واج­شناسی مطرح کردند و خیلی­زود در حوزۀ صرف نیز به­کار گرفته شد. نتایج نوشتار پیش رو نشان می­دهد که در گویش لکی دلفان فرایند دوگان­سازی کامل افزوده و ناافزوده ساخته می­شود. فرایند دوگان­سازی کامل افزوده به دو صورت میانی و پایانی وجود دارد؛ همچنین در این گویش، دوگان­سازی با تغییر واکه نیز موجود است که یکی از پربسامدترین فرایندهای واژه‌سازی در گویش لکی محسوب می‌شود. فرایند دوگان‌سازی ناقص نیز به دو شکل پیشوندی و پسوندی است که نوع پسوندی آن بسامد ساخت کمتری دارد؛ درادامه، محدودیت­های مربوط به هر فرایند شناسایی شده و با توجّه به الگوی ساختاری آن­ها در تابلوهایی با ذکر مثال، رتبه­بندی شده­اند. این نظریه قادر است به­خوبی ساخت انواع واژه­های مکرّر را در گویش لکی تبیین کند.

کلیدواژه‌ها


انوری، حسن و حسن احمدی گیوی (1370). دستور زبان فارسی. تهران: فاطمی.
پالیزبان، کرم اله (1381). نام­آواها و نقش آن­ها در گویش کردی ایلامی. فصلنامۀ فرهنگ ایلام، (9 و 10)، 102-115.
دبیرمقدم، محمد و سیما ملکی (1395). تحلیل صوری و معنایی فرایند تکرار کامل در زبان فارسی. مجلۀ زبان‌شناسی و گویش­های خراسان، دانشگاه فردوسی مشهد، (13)،1-23.
راسخ­مهند، محمد (1388). بررسی معنایی تکرار در زبان فارسی. مجلۀ زبان­شناسی، 23 (47)، 65-74.
رضی­نژاد، سیدمحمد و فریده الله­یاری (1395). بررسی فرایند تکرار در زبان کردی در چهارچوب نظریۀ بهینگی. پژوهش­های زبانی، 7 (2)، 59-75.
شقاقی، ویدا (1367). فرایند دوگان­سازی. پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد، دانشگاه تهران.
-------- (1379). فرایند تکرار در زبان فارسی. مجموعه­مقالات چهارمین کنفرانس زبان­شناسی نظری و کاربردی. جلد اوّل، 519-533.
-------- (1391). مبانی صرف. تهران: سمت.
-------- و تهمینه حیدرپور بیدگلی (1390). رویکرد نظریۀ بهینگی به فرایند تکرار با نگاهی بر واژه­های مکرّر فارسی. مجلّۀ پژوهش­های زبان­شناسی، (1)، 45-66.
صفوی، کورش (1380). از زبان­شناسی به ادبیات. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
کلباسی، ایران (1391). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز. چاپ پنجم. تهران: مؤسّسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
همایونفرخ، رحیم (1339). دستور جامع زبان فارسی. چاپ دوم. تهران: علمی.
Crystal, D. (2003). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. USA: Blackwell Publishing.
Inkelas, S. & C. Zoll, (2005). Reduplication: Doubling in morphology. Cambridge: Cambridge University Press.
Kager, R., (1999). Optimality Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
Katamba, F. & J. Stonham (2006). Morphology.(2ⁿ Ed.). NewYork: Palgrave Macmillan.
McCarthy, J. J. (1981). A Prosodic Theory of Nonconcatenative Morphology. Linguistics Inquiry, 12 (3), 373-418.
------------------- & A. Prince (2001 [1993a]). Prosodic Morphology: Constraint Interaction and Satisfaction. Linguistics Department Faculty Pablication Series. 14. At: http://roa.rutgers.edu/files/ 482-1201.
------------------------------ (1995) Faithfulness and reduplicative identity. at: http://roa.rutgers.edu/files/60-0000.
Russell, K. (1997). Optimality theory and morphology. In: D. Archangeli & D. T. Langerdoen (Eds.), Optimality Theory: An Overview (pp. 102-133(. Oxford: Blackwell.