نظام مطابقه در کلهری و مقایسۀ آن با لکی، سورانی و کرمانجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

2 گروه زبانشناسی,دانشگاه ازاد اسلامی,واحد ایلام,ایلام ,ایران

3 استاد گروه زبان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

چکیده

مطابقه، حالت­نمایی و ترتیب واژه از ابزارهای مهمّ بازنمایی روابط دستوری­اند که زبان­ها با توجّه به ویژگی­هایشان از آن­ها استفاده می‌کنند. هدف نوشتار پیش رو بررسی و تحلیل نظام مطابقه در گویش کلهری و مقایسۀ آن با گویش­های لکی، سورانی و کرمانجی است. روش پژوهش حاضر توصیفی، تحلیلی و تطبیقی است و برای گردآوری داده­ها از روش میدانی همچون مشاهده و مصاحبه استفاده شده است. این مطالعه ازلحاظ چارچوب، بررسی­ای نقش­گرایانه – رده­شناختی است (کامری، 1989؛ براون 2010 و دبیرمقدم، 1392). نتایج پژوهش حاضر نشان می­دهد که ابزارهای مطابقه در گویش­های کلهری، لکی و سورانی وند فاعلی، واژه­بست فاعلی و واژه­بست مفعولی و در کرمانجی وند فاعلی است. میزبان وند فاعلی و واژه­بست مفعولی فعل و میزبان واژه­بست فاعلی گروه اسمی است. نکتة قابل توجّه در این پژوهش، وجود واژه­بست فاعلی در فعل­های ربطی و مرکّب و نیز وابستگی حضور نشانة مطابقة مفعولی به حضور نشانة معرفه در پایان گروه اسمی مفعول در بند متعدّی در کلهری است. سرانجام اینکه نوع نظام مطابقه در کلهری، لکی و سورانی با شباهت بیشتر دارای الگوی فاعلی - مفعولی، فاعلی و غیر فاعلی و کرمانجی با تفاوت بیشتر دارای الگوی فاعلی، فاعلی - مفعولی و بدون مطابقه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparing Agreement System in Kalhori Kurdish with Laki, Surani, and Kormanji

نویسندگان [English]

  • Mehdi Mehdizadeh 1
  • habib gowhari 2
  • Gholamhosein Karimi Doostan 3
  • Tayebeh Khoshbakht 4
1 Ph.D. Student of Linguistics, Islamic Azad University, Ilam Branch, Ilam, Iran
2 department of linguitic, ilam branch, islamic azad university,ilam,iran.
3 Professor of Linguistics, University of Tehran, Tehran, Iran
4 Assistant Professor of Linguistics, Islamic Azad University, Ilam Branch, Ilam, Iran
چکیده [English]

Agreement, case marking, and word order are three important means to represent grammatical relations. Languages use these means according to their features. The present study is intended to investigate and analyze the agreement system in Kalhori Kurdish and compare it with Laki, Surani, and Kormanji dialects. This study is a descriptive, analytic, and comparative one. The data were collected through field work by observations and interviews. The current paper is a cognitive-typological research (Comrie, 1989; Brown, 2010; and Dabirmoghadam, 1392). The results reveal that in Kalhori, Laki, and Surani dialects, the agreement means are mainly nominative affix, nominative clitic, and accusative clitic, while in Kormanji it is just nominative clitic. The host of nominative affix and accusative clitic is the verb; and the host of nominative clitic is the noun clause. It is remarkable that nominative clitic exists in linking and compound verbs. Another finding in Kalhori Kurdish was that the felicitous use of object clitics depends on definiteness of object. Finally, the type of agreement system in Kalhori, Laki, and Surani dialects has mostly the pattern of nominative-accusative, nominative and non-nominative. Finally, it was found that agreement system in Kalhori Kurdish, Laki and Surani Kurdish is nominative-accusative, nominative and non-nominative respectively, while, in Kormanji, agreement system was found to be nominative, nominative-accusative, and without agreement in different contexts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • agreement
  • affix
  • clitic
  • Kalhori dialect
  • Kurdish Language
تفکری رضایی، شجاع و عباس امیدی (1393). پسوندهای فعلی در گویش لکی: ساخت ارگتیو، مطابقۀ فاعلی یا ضمیر پیوسته. پژوهش­های ایران­شناسی، 4 (1)، 37-55.
دانش­پژوه، فاطمه و غلامحسین کریمی­دوستان (1395). مجهول در کرمانجی و سورانی بر پایۀ دستور نقش و ارجاع. جستارهای زبانی، 7 (2)، 49-71.
دبیرمقدم، محمد (1392). رده­شناسی زبان­های ایرانی. جلد اوّل و دوم. چاپ اول. تهران: سمت.  
راسخ­مهند، محمد (1384). شیوۀ نشان­دادن فاعل و مفعول در زبان فارسی. مجلّۀ زبان­شناسی، 21 (1-2)، 85-96.
شریفی، شهلا و رضا زمردیان (1387). نظام مطابقه در گویش کاخکی. گویش­شناسی، 5 (1)، 2-18.
علیزاده، علی و محمد تقوی گلیان (1395). ساخت ارگتیو و فروپاشی آن در گویش کرمانجی خراسان. زبان‌پژوهی، 8 (18)، 123-142.
کریمی، یادگار (1391). مطابقه در نظام کنایی (ارگتیو) زبان­های ایرانی. پژوهش­های زبان­شناسی، 4 (7)، 1-18.
---------- و الهام مقدم (1394). انطباق در زبان سهی. پژوهش­های زبان­شناسی تطبیقی، 5 (9)، 187-205.
Brown, D. (2010).Morphological Theory. Oxford: Oxford University Press.
Comrie, B. (1989). Language universals and linguistic typology: Syntax and morphology. University of Chicago press.
Dixon, R. M., & Dixon, R. M. (1994). Ergativity. Cambridge University Press.
Haig, G. L. (2008). Alignment change in Iranian languages: A construction grammar approach (Vol. 37). Walter de Gruyter.
Spencer, A. (1991). Morphological theory: An introduction to word structure in generative grammar. Wiley-Blackwell.