بررسی ساخت نحوی و ساخت اطّلاع سازه های پیشایندشده در جملات ساده فارسی (با استناد به داده‌هایی از یک گزارش فوتبال)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران.

2 ستادیار گروه زبان شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران، ایلام.

3 استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران، ایلام

چکیده

ساخت اطّلاع، نحوة توزیع اطّلاع کهنه (مفروض) و نو در جملات است که نقش مهمّی در صورت­بندی جملات دارد. در پژوهش حاضر، تأثیر وضعیّت اطّلاعی، نقش دستوری و مقولة نحوی سازه­ها در پیشایندسازی آن­ها بررسی شده است. برای تحقّق این هدف، پیکره­ای شامل (226) جملة ساده (بی­نشان و نشان­دار) از گزارش فوتبال بررسی شد تا وضعیّت اطّلاعی، نقش دستوری و مقولة نحوی سازه­های پیشایندشده مشخّص شود. طبقه­بندی پرینس (1992)، وارد و بیرنر (2004) و همچنین بیرنر (2013) برای طبقه­بندی مصادیق سازه­ها، از مصادیق کلامی به­مثابة چارچوب نظری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که ازنظر وضعیّت اطّلاعی، بیشتر سازه­های پیشایندشده در انواع جملات سادة فارسی به­لحاظ کلامی کهنه هستند، هرچند که ازمنظر شنونده نو طبقه‌بندی می­شوند. در نوشتار پیش رو هیچ مورد سازة پیشایندشده یافت نشد که ازدیدگاه شنونده کهنه باشد. ازنظر نقش دستوری، در همة انواع جملات نشان­دار، سازه­های بیان­گر مفعول غیر مستقیم بیشتر از دیگر نقش­های دستوری پیشایند­شده هستند. ازنظر مقولة نحوی سازه­های پیشایندشده به­طور عمده گروه اسمی هستند.

 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


دبیرمقدم، محمد (1392). رده­شناسی زبان­های ایرانی. تهران: سمت.
راسخ­مهند، محمد (1382). قلب نحوی در زبان فارسی. رسالة دکتری زبان­شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
شهیدی، نوشین (1379). مبتداسازی در زبان فارسی با نگاهی نقش­گرا. پایان­نامة کارشناسی­ارشد زبان­شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
علائی، مجید؛ مهدی تهرانی­دوست و محمد راسخ­مهند (1397). چیدمان سازه­ها در زبان فارسی متأثّر از وزن دستوری: تبیینی پردازش­محور. دوماهنامة علمی - پژوهشی جستارهای زبانی، 9 (47)، 35-65.
گوهری، حبیب (1390). ساخت اطّلاع در انگلیسی و فارسی و نحوة بازنمایی آن. رسالة دکتری زبان­شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
--------- (1392). برخی پیامدهای نظریة ساخت اطّلاع برای ترجمه. مجلّة جستارهای زبانی، ۴ (۱)، 203-224.
منشی­زاده، مجتبی و حبیب گوهری (۱۳۹0). بررسی پارامتر تشخیص (نا)پذیری برروی نمود زبانی. مجلّة جستارهای زبانی، ۲ (۴)،169-193.
مدرسی، بهرام (1386). ساخت اطّلاع و بازنمایی آن در زبان فارسی. رسالة دکتری زبان­شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
References
Birner, B. (1994). Information Status and Word Order: An Analysis of English Inversion. Language, 70 (2), 233-259.
---------- (2013). Information Status and Non-canonical Word Order in English. Amsterdam: John Benjamins.
---------- & Sh. Mahootian, (1997). Functional constraints on inversion in English and Farsi. Language Sciences, 18 (1-2), 127-138.
Chafe, W. (1976). Givenness, Contrastiveness, Definiteness, Subjects, Topics, and Point of View. In: Ch. Li, (Ed.), Subject and Topic, (pp. 25-55). New York: Academic Press.
Prince, E. F. (1981). Toward a taxonomy of given - new information. In: P. Cole (Ed.), Radical Pragmatics, (pp. 223-255). New York: Academic perss.
--------------- (1992). The ZPG Letter: Subjects, Definiteness, and Information-Status. In: S. Thompson & W. Mann (Eds.), Discourse Description: Diverse Analyses of a Fundraising Text. (pp. 295-325). Amsterdam: John Benjamins.
Shafiei, S. (2014). Postposing and Information Structure in English and Farsi/ Persian. Romanian Journal of English Studies, 11 (1), 1-8.
Ward, G. & B. J. Birner, (2004). Information Structure and Non-canonical Syntax. In: The Handbook of Pragmatics. H. Laurence & G. Ward (Eds.). Oxford: United Kingdom: Blackwell Publishing.
Winkler, S. (2012). The Information structure of English. In The Expression of Information Structure In: K. Manfred & R. Musan (Eds.). Berlin: Frank Benno Junghanns.