فرایند جابه‌جایی موضعی در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

واژه‌بست‌های ضمیری زبان فارسی غالباً در دورترین فاصله از پایه واقع می‌شوند؛ اما در برخی ساختارها قادرند به‌صورت بلافصل به پایه متصل شوند. توان تبیین این رفتار دوگانه می‌تواند محکی برای بررسی کارآمدی رویکردهای مختلف باشد. این جستار درپی آن است که مشخص کند آیا برای تعیین جایگاه تکواژها در سطح واژه، در زبان فارسی، به نظریة غیرواژگان‌گرای صرف توزیعی و حضور بخشی پسانحوی به نام صرف نیاز است؟ یا آنکه می‌توان با استفاده از سازوکارهای رایج در واژگان‌گرایی به تبیینی کارآمد دست یافت؟ برای این منظور، پس از معرفی مبانی نظری و آرای پژوهشگران پیشین، به تحلیل داده‌ها می‌پردازیم. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که فرضیه‌های واژگان‌گرا توان تبیین این مسئله را ندارند که چرا واژه‌بست «-شون» در «خودشونی‌ها» و «خودی‌هاشون» دو جایگاه دارد؛ اما چنین امری در سایر ساختارها مجاز نیست. با تحلیل ساختارهای فوق در چارچوب صرف توزیعی مشخص شد که وجود عملیات‌های فرانحوی همچون جابه‌جایی موضعی و نوع مشخصه‌های موجود در هسته واژه‌بست و واژه پایه در تبیین رفتار واژه‌بست‌ ضمیری موثر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

صراحی، محمّدامین؛ علی‌نژاد، بتول (1392). رده‌شناسی واژه‌بست در زبان فارسی. زبان‌شناسی وگویش‌های خراسان، 5(8)،103-130. https://doi.org/10.22067/lj.v5i8.34489
شقاقی، ویدا (1376). واژه‌بست چیست؟ آیا در زبان فارسی چنین مفهومی کاربرد دارد؟ به کوشش یحیی مدرسی و محمّد دبیرمقدم، مجموعه‌مقالات سومین کنفرانس زبان‌شناسی (5-6 اسفند، 1374، صص 141-157). تهران: دانشگاه علامه طباطبایی: پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
شقاقی، ویدا (1393). مبانی صرف. تهران: سمت.
مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران
دوره 11، شماره 3
مهر 1402
صفحه 43-64

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار