بررسی کارکردهای پوشاک و زیورآلات در دیوان قانع بر اساس رویکرد نشانه شناسی اجتماعی پیر گیرو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

پیر گیرو ازجمله زبان‌شناسانی است که موضوع بررسی نشانه‌های اجتماعی برای فهم معنای پنهان و ضمنی متن را مطرح می‌کند. نشانه‌شناسی اجتماعی رویکردی است که به بررسی نشانه‌ها برای دریافت معنای پنهان در متون می‌پردازد. نشانه‌های اجتماعی آنگاه که در محور هم‌نشینی درکنار دیگر نشانه‌ها و واژه‌ها قرار می‌گیرند، معنایی فراتر از معنای صریح و ظاهری به مخاطب انتقال می‌دهند. پوشاک و زیورآلات به‌عنوان یکی از بارزترین پدیده‌های فرهنگی-اجتماعی در کلام و نوشته‌های نویسندگان و سرایندگان جایگاه ویژه‌ای دارد. سرایندگان کُردزبان نیز به پوشاک و زیورآلات محلّی خود به وفور توجه داشته‌اند و آن‌ها را با اهداف گوناگونی در سروده‌های خود به ‌کار برده‌اند. قانع نیز در مقام یکی از سرایندگان نامدار کُرد در سروده‌های خود به پوشاک و زیورآلات بسیار اشاره کرده ‌است؛ این اشارات او نیز کارکردهای مختلفی دارد. بررسی بازتاب پوشاک و زیورآلات محلّی در دیوان قانع ازدیدگاه نشانه‌شناسی اجتماعی پیر گیرو نشان می‌دهد هریک از انواع پوشاک و زیورآلات مردم کُرد در دیوان قانع نشانه‌ای ‌‌است که با قرارگرفتن در محور هم‌نشینی درکنار دیگر واژه‌ها و در بافت متن به اوضاع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، اخلاقی جامعۀ کردستان، وطن‌پرستی مردم کُرد و احوال روحی و روانی شاعر اشاره می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اتونی، بهروز (1390). پاگشایی قهرمان درحماسه‌های اسطوره‌ای. ادب پژوهی، 5(16)، 81-105.
ادوای، مظهر؛ ناظمیان فرد، علی؛ وکیلی، هادی (1396). تحلیل فرهنگی و تاریخی از وضع خوراک و پوشاک در هورامان دورۀ قاجار و پهلوی اول (با استفاده ازدیوان ملا حسن دزلی). پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، 7(1 (پیاپی 13))، 1-31.
امیرصدری، گلنار (1390). معرفی و بررسی زیورآلات در متون و آثار ایران باستان. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد رشتۀ فرهنگ و زبان‌های باستانی، دانشگاه شیراز.
گیرو، پیر (1383). نشانه‌شناسی. مترجم: محمد نبوی. تهران: آگه
جوادی، سارا؛ جهان‌بخت‌لیلی، امید؛ شعبانی چافجیری، هادی (1400). بازنمود نشانه‌های هویت اسلامی در رمان الرجل الذی آمن بر پایۀ نشانه‌شناسی اجتماعی پیر گیرو. جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 13(1)، 207-229.
جوادی یگانه، محمدرضا؛ کشفی، سیّد علی (1386). نظام نشانه‌ها در پوشش. شورای فرهنگی اجتماعی زنان (کتاب زنان)، 10(38 62-87.
چندلر، دانیل (1387). مبانی نشانه‌شناسی. مترجم: مهدی پارسا. تهران: سوره مهر.
حسن‌نژاد، سودابه (1394). تحلیلی بر نشانه‌شناسی لباس در آثار بهرام بیضایی (نمونه‌های موردمطالعه: سگ‌کشی، مسافران). پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد رشتۀ پژوهش هنر، دانشگاه اردکان.
حق‌شناس، علی‌محمد؛ عطاری، لطیف (1386). نشانه‌شناسی شعر. دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه تهران، (183)، 19-45.
روحانی، بابامردوخ (1382). تاریخ مشاهیر کرد. به کوشش محمد ماجد مردوخ روحانی. چاپ دوم، جلد 2. تهران: سروش.
زارع، آناهیتا (1394). نشانه‌شناسی بومی زیورآلات مهاباد. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد رشتۀ گرافیک، دانشگاه آزاد اسلامی: تهران.
سبزعلیپور، جهاندوست؛ عاشوری شهرستانی، حوا (1397). پوشاک، فرهنگ و کارکردهای آن در عصر غزنویان بر مبنای تاریخ بیهقی. مطالعات ایرانی، 17(34)، 116-135.
سجودی، فرزان (1387). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: علم.
شکوهی‌راد، شبنم (1394). شناسایی، تحلیل و طبقه‌بندی واژگان و اصطلاحات مرتبط با پوشاک در شاهنامۀ فردوسی. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد رشتۀ طراحی پارچه و لباس، دانشگاه اردکان.
ضیمران، محمد (1382). درآمدی بر نشانه‌شناسی هنر. تهران: قصه.
طایفی، شیرزاد؛ مدنی رازقی، مرضیه (1401). خوانش انتقادی رمان (نام تمام مردگان یحیاست) با رویکرد نشانه‌شناسی اجتماعی پیر گیرو. مطالعات زبانی و بلاغی، 13(30)، 167-194.
عموری، نعیم؛ خلیلی، پروین (1399). نشانه‌شناسی اجتماعی مقامات حریری با تکیه بر نظریۀ پیر گیرو. جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، 12(1)، 157-177.
فرامرزی کفاش، ریحانه؛ عشقی سردهی، علی؛ دلبری، حسن؛ امیر احمدی، ابوالقاسم (1398). تحلیل و تفسیر کارکردهای پوشاک در رمان کلیدر. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، 11(39)، 129-146.
فرهنگی، سهیلا؛ باستانی خشک بیجاری، معصومه (1393). نشانه‌شناسی اجتماعی رمان بیوتن. نقد ادبی، 7(25)، 121-151.
قانع، محمد (1393). دیوانی قانع: کوکردنه‌وه‌ی بورهان قانع. چاپی هه‌شته‌م. تهران: پانیز.
کارکن جلال، راضیه (1391). نشانه‌شناسی پوشاک ایرانیان در دوره قاجار. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد رشتۀ هنر، دانشگاه اصفهان.
کریم‌پور، نسرین؛ آلیانی، فرشته (1395). نشانه‌شناسی فرهنگی خوراک و پوشاک در قرن ششم هجری به استناد اشعار خاقانی شروانی. یازدهمین گردهمایی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران.
موسوی، سیّد مهدی؛ اردلانی، شمس‌الحاجیه؛ سید صادقی، سیّد محمود (1400). نشانه‌شناسی فرهنگی غزلیات شمس بر اساس اسطوره‌های نجومی. فصلنامه زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج، 13(49)، 287-327.
نقابی، عفت؛ اکبری، مهناز (1399). تحلیل اجتماعی فرهنگی سفرنامه حاج سیاح بر پایۀ نظریۀ نشانه‌شناسی اجتماعی پیر گیرو. دو فصلنامۀ زبان و ادبیات فارسی، 28(88)، 303-323.
یوهان سون، یورگن دینس؛ لارشن، سونداریک (1387). نشانه‌شناسی چیست؟ چاپ اول. مترجم: علی میرعمادی. تهران: ورجاوند.