مطابقه، مقوله‌ای معنامند در ساخت غیرشخصی: تحلیلی در چارچوب دستور شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبانشناسی دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه زبانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل یک نوع از ساخت­های غیرشخصی معلوم در زبان فارسی در چارچوب انگارۀ دستور شناختی می­پردازد. این نوع ساخت خود مشتمل بر دو نمونه است. هر دو نمونه دو بند پایه و پیرو دارند که بند اول در هر دو فاقد سازه­ای در جایگاه فاعل است. علاوه بر این، فعل بند اول همیشه به صورت سوم شخص مفرد می­آید، در حالی که فعل در زبان فارسی بدون هیچ گونه محدودیتی در هر شش صیغه صرف می­شود. این واقعیت در حالی است که در اغلب پژوهش­های زبان­شناختی چنین فرض می­شود که مطابقه در زبان مقوله­ای صرفاً دستوری است و ظهور آن در سطح جمله هیچ پایگاه معنایی ندارد. در پاسخ به چنین دیدگاهی، در این پژوهش تحلیلی از مطابقۀ سوم شخص مفرد در یکی از انواع ساخت­های غیرشخصی در زبان فارسی در قالب انگارۀ دستور شناختی ارائه می­شود. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که در ساخت­های غیرشخصی مورد نظر ما برجسته­ترین سازه که به عنوان فاعل (tr) قلمداد می­شود، موقعیت­فاعل است که نمایانگر موقعیتی عام و فراگیر است که رویداد یا حالت مورد نظر درون آن روی می­دهد. همچنین نشان داده خواهد شد که حضور نشانۀ سوم شخص مفرد در این ساخت­ها پدیده­ای قراردادی نیست، بلکه با موقعیت انتزاعی موجود در جمله (موقعیت­فاعل) مطابقت می­نماید. از همین روی، مطابقه را در ساخت­های غیرشخصی زبان فارسی مقوله­ای معنامند و نه صرفاً دستوری تلقی می­نماییم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Agreement, a Meaningful Category in Impersonal Constructions: A Cognitive Grammar Approach

نویسندگان [English]

  • Sahar Bahrami-Khorshid 1
  • Arsalan Golfam 2
  • Sedigheh Saeedizadeh 3
1 Assistant Professor of Linguistics, Tarbiat Modares University
2 Associate Professor of Linguistics, Tarbiat Modares University
3 M.A Student of Linguistics, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

The main purpose of this paper is to study one of the active impersonal constructions in Persian within the framework of Cognitive Grammar.  This type includes two instances. In both, there are two clauses (main clause and subordinate clause); in the first clause there is no linguistic element in subject position. The verb in the first clause always comes in third person singular. The fact is that almost always agreement is assumed to have a purely grammatical function with no semantic base. In this paper an analysis of third person singular agreement in subjectless impersonal constructions will be presented. The results indicate that in the impersonal constructions the most prominent constituent which functions as subject (tr) is setting-subject; a general and ambient setting within which the event unfolds. It is also shown that the occurrence of third person singular agreement in this construction is not arbitrary, it agrees with setting-subject. Therefore, agreement is considered meaningful rather than a purely grammatical category.

کلیدواژه‌ها [English]

  • agreement
  • setting-subject
  • impersonal construction
  • Cognitive Grammar
  • prominence