تحلیلی نقش گرا از کاربردهای حرف اضافۀ با در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان شناسی، دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه اصفهان

چکیده

کاربرد فراوان حرف اضافة با در زبان فارسی، پژوهش حاضر را بر آن داشته است تا در چارچوب دستور نقش و ارجاع، با بررسی بازنمایی ساخت منطقی برخی جملات زبان فارسی شنیدۀ پژوهش­گران که دربردارندةحرف با بوده است، به بررسی انگیزش­های دستوری یا معنایی اعطای این حرف اضافه به ­گروه­های اسمی در زبان فارسی بپردازد. نتیجة این نوشتار آن است که حرف اضافۀ با، حرفی اصولاً مکانی و مقوله­ای شعاعی است­ که مفاهیم مربوط به آن از مفاهیمی مرکزی چون باهم­بودن و داشتن منشعب می­شوند. به‌تبع آن، نشان می­دهد که نمی­توان تنها به قوانین اوّلیّۀ بیان­شده در دستور نقش و ارجاع در زمینۀ تخصیص حروف اضافه، بسنده­­ کرد و می‌بایست با بررسی انگیزش­های معنایی، ساخت منطقی جملات حاوی حروف اضافه را به­گونه­ای دقیق­تر ترسیم کرد که از مشکلات و مسائلی­ که در نمودهای ساخت منطقی اوّلیۀ پیشنهادی رویکرد نقش و ­ارجاع وجود داشت، برحذر بود. افزون بر این، تحلیل ارائه­شده در این پژوهش قادر به توجیه کاربردهای متنوّعی از حرف اضافۀ با مانند انواع قیدی، مشارکتی، پذیرنده و ابزاری در زبان فارسی است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


حسن­دوست، محمد (1383). فرهنگ ریشه­شـناختی زبـان فارسـی. تهـران: فرهنگـستان زبـان و ادب فارسی.
خطیب رهبر، خلیل (1367). دستور زبان فارسی کتاب حروف اضافه و ربط. تهران: سعدی.
زاهدی، کیـوان و عاطفـه محمـدی زیـارتی (1390). شـبکة معنـایی حـرف اضـافة فارسـی «از» در چهارچوب معنی­شناسی شناختی. تازه­های علوم شناختی، 13(1)، 67-80.
سعیدی، همایون (1391). بررسی گروه‌های حرف اضافه‌ای زبان فارسی وکاربرد‌های آموزشی آن‌ها‌‌. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی، دانشگاه اصفهان.
گلفام، ارسلان، مصطفی عاصی، فردوس آقاگل زاده و فاطمـه یوسـفی راد (1388). بررسـی حـرف اضافة «از» در چارچوب معناشناسی شناختی و مقایسة آن با رویکـرد سـنّتی. زبـان و زبان­شناسی، 5 (10)، 69-80.
مختاری، شهره و حدائق رضائی (1392). بررسی شناختی شبکة معنایی حرف اضافه «با» در زبان فارسی. مجلّه زبان­شناسی و گویش­های خراسان، 9 (17)، 73-94.
Brugman, C. M. (1988). The Story of Over: Polysemy, Semantics and the Structure of the Lexicon. New York: Garland.
Farrell, P. (2009). The Preposition “with” in Role and Reference Grammar. In: Guerrero, Ibanez, and Belloro, (pp. 179-202).
Foley, W. A. & R. D. Jr. Van Valin (1984). Functional Syntax and Universal Grammar. Cambridge: Cambridge University Press.
Pavey, E. L. (2010). The Structure of Language. Cambridge: Cambridge University Press.
Tyler, A. & V. Evans (2003). The Semantics of English Preposition: Spacial Scenes and Embodied Meaning and Cognition. Cambridge: Cambridge University Press.
Van Valin, R. D. Jr. (2005). Exploring the Syntax-Semantics Interface. Cambridge: Cambridge University Press.
----------------------------- (2014). Role and Reference Grammar. In: A. Carnie, & Y. Sato & D. Seddiqi. The Routledge Handbook of Syntax (pp. 579-603). London & New York: Routledge,
----------------------------- & R. J. La Polla (1997). Syntax: Structure, Meaning and Function. Cambridge: Cambridge University Press.
Vendler, Z. (1967). Linguistics in philosophy. Ithaca: Cornell University Press.